سومين علت، نياز به اخلاق و فضائل اخلاقى براى اصلاح روابط فردى و اجتماعى و نيل به يك زندگى سالم انسانى است. همه اين آموزه‌هاى اخلاقى- چنان‌كه خواهد آمد- به طور كامل و كاربردى در دين يافت مى‌شود. در صورت نبودن فضائل اخلاقى، زندگى از شكل انسانى خارج و درنده‌خويى و زورگويى و ستمگرى جايگزين آن مى‌شود.

جامعيت و كمال دين‌

منظور از جامع و كامل بودن دين، توجه آن به همه زواياى وجودى و نيازهاى مادى و معنوى بشر است؛ اكنون پرسش اين است كه آيا اسلام دينى جامع و كامل است و مى‌تواند پاسخگوى همه نيازهاى مادى و معنوى بشر باشد و براى همه ابعاد زندگى او در همه دوران، برنامه و راه حل ارائه نمايد؟

اصل جامع و كامل بودن اسلام مسلم و مورد اتفاق همه متفكران و متكلمان مسلمان در همه مذاهب و فرق اسلامى است، هر چند در حد و مرز و حدود كمى و كيفى آن اختلاف وجود دارد.

امام خمينى (ره) در سخنان زير به طور گويا و جالب به اين حقيقت تصريح كرده است:

اسلام، براى اين انسانى كه همه چيز است؛ يعنى از طبيعت تا ماوراء طبيعت، تا عالم الوهيت مراتب دارد، اسلام تز دارد، برنامه دارد. اسلام مى‌خواهد انسان را يك انسانى بسازد جامع؛ يعنى رشد به آن طور كه هست بدهد؛ از حظّ طبيعت دارد رشد طبيعى به او بدهد، حظّ برزخيت دارد رشد برزخيت به او بدهد، حظّ روحانيت دارد رشد روحانيت به او بدهد، حظّ عقلانيت دارد، رشد عقلانيت به او بدهد، حظّ الوهيت دارد رشد الوهيت به او بدهد. همه حظوظى كه انسان دارد و به طور نقص است، الآن نرسيده است، اديان آمده‌اند كه اين ميوه نارس را رسيده‌اش كنند. [1]

جامعيت و كمال مطلق دين اسلام در قرآن كريم و روايات با تعبيرهاى مختلف مورد تأكيد قرار گرفته است:

[1] - صحيفۀ نور، ج 2، ص 155