از اين رو، ميدان‌هاى سياست، اطلاعات، صنعت، اقتصاد، فرهنگ، علم، هنر و ... نيز از جمله عرصه‌هايى است كه ممكن است به صحنه پيكار حق و باطل تبديل شود. در عرصه فرهنگى نيز مجاهدان و مؤمنان بايد با تمام قوا به مصاف دشمنان بروند و راه‌هاى نفوذ آنان را ببندند. روشن است كه مجاهدان اين ميادين، دانشمندان، نويسندگان، متفكران، روشنفكران متعهد، نيروهاى اطلاعاتى، هنرمندان و ... مى‌باشند، همان‌گونه كه اسلحه اين پيكار مقدس نيز دانش، قلم، بيان، هنر و غير آن مى‌باشد.

اكنون در اين درس به مقدار ممكن به برخى از ابعاد و انواع دفاع شخصى و آرمانى، اشاره مى‌شود.

1- دفاع نظامى‌

يكى از راه‌هاى مبارزه دشمن، جنگ و تهاجم مسلحانه است. در چنين موقعيتى كه سرزمين، عِرْض، ناموس، مال، جان و از همه مهم‌تر، باورها و ارزش‌هاى دينى- اعتقادى مسلمانان مورد حمله دشمن واقع مى‌شود بر تك تك مسلمانان از كوچك و بزرگ و پير و جوان از هر قشرى كه باشند، لازم و واجب است به دفاع برخيزند و تا دفع كامل دشمن، از پاى ننشينند.

در جنگ دفاعى همان گونه كه امام راحل فرمود تا هر موقع كه دفاع لازم باشد بايد اقدام شود. [1]

البته بايد براساس تعاليم اسلامى در صحنه‌هاى نبرد، شئون انسانى رعايت شود و بنا به فرمان قرآن كريم از حد تجاوز نگردد و آداب اسلامى در جنگ رعايت شود. [2]

2- دفاع سياسى و اقتصادى‌

از ميدان‌هاى ستيز دشمن، سياست و اقتصاد است. دشمن درصدد است تا از هر راهى كه مى‌تواند بر كشور ما سلطه سياسى و اقتصادى‌اش را اعمال كند و ما را وابسته به خود نمايد. در اين صورت ضرورت ايجاب مى‌كند كه مسلمانان به مقابله با آن بپردازند.

[1] - ر. ك. تحريرالوسيله، ج 1، ص 445، مسأله 3

[2] - ر. ك. بقره (2)، آيه 19