مبارزات سياسى ميرزاى دوم‌

ميرزا محمّدتقى شيرازى زعامت شيعه را زمانى در دست گرفت كه دولت استعمارگر انگليس سيطره خود را بر بسيارى از سرزمينهاى اسلامى از جمله كشور عراق گسترده و فرهنگ اسلام و اقتصاد مسلمانان در معرض هجوم بيگانگان قرار داشت!

ميرزاى شيرازى كه از مخالفان سرسخت حضور بيگانگان و نفوذ فرهنگ و عقايد آنان در جوامع اسلامى بود با كمال قاطعيت بپاخاست و پرچم مبارزه عليه دشمنان اسلام رابه دوش گرفت. وى در اولين اقدامات خود هنگامى كه دولت انگليس درصدد برآمد، شخصى بيگانه و غيرمسلمان به نام «سر پرسى كاكس» را به وسيله رأى مردم بر حكومت عراق بگمارد، فتوايى بدين مضمون صادر كرد:

بسم‌اللّه الرحمن الرحيم‌

«انَّ المُسْلِمَ لا يَجُوزُ انْ يَخْتارَ غَيْرَ الْمُسْلِمِ حاكِماً» [1]

«محمّدتقى الحائرى الشيرازى»

براى مسلمان جايز نيست كه غيرمسلمان را به عنوان حاكم انتخاب كند.

صدور اين فتوا علاوه بر تأثيرى كه در ساير مسلمانان گذارد، مردم عراق را در ابعاد وسيعى به مسؤوليت سياسى و اجتماعى خود آگاه ساخت.

ميرزاى شيرازى پس از فراهم كردن زمينه در مردم، به اقدام اصولى ديگرى يعنى گردآورى انديشه‌ها و يكى ساختن صفها دست زد. وى در اين رابطه مجلسى سرّى براى شور و تبادل نظر تشكيل داد كه علمايى بزرگ همچون «شيخ مهدى خالصى»، «سيد ابوالقاسم كاشانى»، «سيد هبةالدين شهرستانى» و ... در آن شركت داشتند و اين اجتماعات سرّى ميان روحانيون نجف و رؤساى عشاير فرات نيز پيگيرى مى‌شد. [2]

در ادامه مبارزه پس از تماس نمايندگان ميرزا با سران مردم عراق، طى اجتماعى مقرر شد، به حكومت انگلستان بنويسند كه استقلال عراق را رسميت دهد و اگر پاسخ مناسب نداد دست به اقدام بزنند.

[1] - يكصد سال مبارزۀ روحانيت مترقى، عقيقى بخشايشى، ج 1، ص 139، چاپ آرين.

[2] - بيدارگران اقاليم قبله، ص 113.