جانشينان پيامبرند و توسط آنان اسلام به مردم ابلاغ مى‌گردد. در اين زمينه حضرت رضا عليه السلام از قول پدران معصومش نقل مى‌كند كه رسول اكرم صلى الله عليه و آله سه مرتبه فرمود:

«خدايا جانشينان مرا رحمت كن.»

پرسيدند يا رسول الله جانشينان شما چه كسانى هستند؟ فرمود:

«آنان كه بعد از من مى‌آيند و حديثها و سنتهاى مرا روايت مى‌كنند و آنها را به مردم مى‌آموزند.» [1]

فقهاى شيعه در دوران غيبت حضرت مهدى عليه السلام، سمت نيابت آن حضرت را برعهده داشته، مرجع مردم، در پيشامدهاى اجتماعى مى‌باشند. [2]

ج- مرزبانان عقيده‌

حذف عقايد و معارف اسلامى از متن زندگى انسانها يكى از اهداف شود دشمنان اسلام در طول تاريخ غيبت كبرى بوده است. فقهاى اسلام مهمترين گروهى بودند كه در مقابل اين توطئه ايستاده و با مجاهدتهاى خويش به تعليم و تربيت جوامع اسلامى پرداختند، با وجود مشكلات گوناگون وارد ميدان مبارزه شده، معارف اسلامى اعم از فقه، حديث، كلام، فلسفه و ... را زنده نگه داشتند و با نوشتن كتابهاى ارزنده و تشكيل حوزه‌هاى بزرگ علمى، تشنگان حقيقت را از چشمه‌سارهاى قرآن و اهل بيت سيراب نموده با كمال هوشيارى و قاطعيت در مرزهاى عقيده و ايمان با شيطان و شيطان صفتان جنگيدند.

امام حسن عسكرى (ع) در اين زمينه از قول امام صادق (ع) فرمود:

«علماى شيعيان ما مرزبانان مرزى هستند كه شيطان و لشكريانش، از آنجا قصد هجوم دارند. آنان شيطانها را از حمله به شيعيان ما باز مى‌دارند و نمى‌گذارند او و پيروان معاندش بر شيعيان ما مسلط شوند. آگاه باشيد آن كس از شيعيان ما كه براى اين كار گمارده شود هزاران مرتبه از مجاهدان جنگ با كفار بالاتر است؛ زيرا مجاهدان از بدنهاى دوستان ما

[1] - وسائل الشيعة، ج 18، ص 66.

[2] - بحار الانوار، ج 2، ص 90.