الحسين» نوه «ناصر اصّم» از فقهاى مجاهد شيعه، تربيت يافتند. [1]

آنان ابتدا تحصيلات خود را در بغداد نزد عالمى به نام «ابن نباته» شروع كردند سپس در درس شيخ مفيد شركت نموده از محضر او استفاده‌هاى فراوانى بردند و به تدريج از بزرگترين شاگردان وى به حساب آمدند. [2]

مقام علمى و اخلاقى «سيد مرتضى»

سيد مرتضى از نظر علمى مقامى بسيار عالى داشت و در علوم مختلف همچون علم كلام، فقه، اصول فقه، ادب، شعر و معانى و ... يگانه زمان خود بود. [3] جلالت علمى سيد مرتضى به قدرى زياد است كه دانشمندان موافق و مخالف هر يك با عباراتى وى را ستوده‌اند؛ به عنوان نمونه وقتى در درس فيلسوف بزرگ «خواجه نصيرالدين طوسى» نام وى برده مى‌شد، خواجه با آن مقام علمى مى‌فرمود: «صلوات اللَّهِ عليه» (درود خدا بر او باد) و به قاضيان و مدرسانى كه در درسش حضور داشتند، مى‌گفت: چگونه بر سيد مرتضى درود فرستاده نشود. [4]

همچنين «نجاشى» كه هم عصر او بوده و با وى نزد شيخ مفيد درس خوانده است مى‌نويسد:

«علومى را فرا گرفت كه هيچ كس در زمان وى همانند او نبود: احاديث بسيارى از استادان فن استماع نمود و عالمى متكلم (دانشمند عقايد و مذاهب) و اديبى شاعر بود، در علم دين و دنيا جايگاهى بس بزرگ داشت و كتابهاى متعددى به رشته تأليف درآورد.» [5]

سيد مرتضى از لحاظ اخلاقى نيز، انسانى وارسته بود، به منصبها و عناوين مادى بهايى نمى‌داد، سخاوت زيادى داشت و بردبار و خوش‌اخلاق بود. او با اينكه بدنى ضعيف داشت، انسانى پركار و فعال بود، به علم و عبادت اهميت زيادى مى‌داد و در كنار

[1] - روضات الجنات، محمد باقر خوانسارى، ج 4، ص 294، انتشارات اسماعيليان، قم.

[2] - اعيان الشيعه، سيد محسن امين، ج 8، ص 214.

[3] - فهرست شيخ طوسى، ص 219، چاپ دانشگاه مشهد.

[4] - الغدير، علامۀ امينى، ج 4، ص 268، بيروت، دارالكتاب‌العربى.

[5] - رجال نجاشى، ص 270، جامعۀ مدرسين، قم.