سيد مرتضى براى دفاع از حريم ولايت و امامت كه رمز اصلى قيامها و انقلابهاى شيعى است. كتاب «شافى» را در رد «قاضى عبدالجبار» معتزلى، نوشت و به اشكالها و ايرادهاى اهل سنت جوابهاى مستدل و علمى داد، اين كتاب را شاگرد دانشمند وى «شيخ طوسى» تلخيص كرد كه به «تلخيص الشافى» معروف است. [1]

اين عالم اديب و متفكر شيعه علاوه بر تدريس و تأليف كتابهاى متعدد همچون «الانتصار» در فقه و «الذخيرة» در كلام و ...، با زبان شعر نيز حقايق اسلام را بيان كرد و بيش از بيست هزار بيت شعر به زبان عربى سرود. [2] و با قصيده‌هاى زيبا و پربار خود، در زمينه‌هايى همچون غدير خم، وقايع كربلا و ... خط صحيح امامت و مبارزه با ظلم و ستم را در جامعه زنده نگه داشت. [3]

موقعيت علمى و ويژگيهاى اخلاقى «سيد رضى»

«محمد بن الحسين» معروف به «سيد رضى» از علماى قرن چهارم ه. ق. و از افتخارات شيعه مى‌باشد. اين عالم بزرگ از لحاظ علمى و فضيلت‌هاى ارزشمند اخلاقى، گوى سبقت را از ديگران ربود، بطورى كه خاص و عام، شيعه و سنى، با ديده احترام به وى نگريسته و زبان به ستايشش گشوده‌اند. علامه امينى درباره او مى‌گويد:

«سرورمان، شريف رضى، از افتخارات خاندان عترت و پيشوايى از پيشوايان علم، حديث و ادب مى‌باشد. او در آنچه از تبار والاگهرش به ارث برده، مقام اول را حائز گشته و داراى نسبى از پيامبر (ص)، شرافتى از على عليه السلام، عظمتى از فاطمه سلام الله عليها و سيادتى از «كاظم» عليه السلام، است». [4]

«ابن ابى الحديد» درباره او گفته است:

«سيد رضى نسبت به فقه آگاهى گسترده‌اى داشت، پس از گذشت سى سال از عمرش،

[1] - تلخيص الشافى، شيخ طوسى، ج 1، ص 33-34، چاپ دارالكتب، قم.

[2] - فهرست، شيخ طوسى، ص 219.

[3] - الغدير، ج 4، ص 262، 288.

[4] - همان، ص 181.