روحيّات عالى پيامبر، استقامت، هوشيارى، اخلاص و ديگر صفات برجسته و رفتار و كردار آن حضرت، مى‌تواند سرمشق خوبى براى مسلمانان باشد. اقتدا به پيامبر با سه شرط: «ايمان به خدا»، «روز قيامت» و «ياد خداوند» محقق مى‌شود. آنان كه او را سرمشق خود قرار نمى‌دهند و گفته او را عملى نمى‌سازند كسانى هستند كه نسبت به خداوند و روز قيامت اميدوار نيستند. آنان تنها به ظاهر مسلمانند. (1)

بدين جهت كسى كه به سيره پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله عمل كند و او را الگو قرار دهد محبوبترين خلق معرفى شده است. حضرت على عليه السلام مى‌فرمايد:

«فَتَأَسِّ بِنَبِيِّكَ الْاطْيَبِ الْاطْهَرِ صلى الله عليه و آله فَانَّ فيهِ اسْوَةً لِمَنْ تَأَسَّى وَ عَزاءً لِمَنْ تَعَزَّى وَ احَبُّ الْعِبادِ الَى اللَّهِ الْمُتَأَسى بِنَبِيِّهِ وَ الْمُقْتَصُّ لِاثَرِهِ ...» (2)

از پيامبر پاك و پاكيزه پيروى كن! زيرا راه و رسمش، سرمشقى‌است براى آن كسى‌كه بخواهد تأسّى جويد و انتسابى است (عالى) براى كسى‌كه بخواهد منتسب گردد و محبوبترين بندگان نزد خداوند كسى است كه از پيامبرش پيروى كند و بر جاى پاى او پا بگذارد.

و نيز مى‌فرمايد:

«وَ لَوْ لَمْ يَكُنْ فينا الَّا حُبُّنا ما ابْغَضَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ تَعْظيمُنا ما صَغَّرَاللَّهُ وَ رَسُولُهُ لَكَفى‌ بِهِ شِقاقاً لِلَّهِ وَ مُحادَّةً عَنْ امْرِاللَّهِ» (3)

اگر در ما چيزى جُز محبّت آنچه مورد غضب خدا و رسول، و بزرگداشت آنچه خداوند و پيامبرش آن را كوچك شمرده‌اند نباشد، همين خود براى مخالفت ما با خدا و سرپيچى از فرمانش كافى است.

حضرت على عليه السلام بر تأسّى و اقتدا به پيامبر اسلام تأكيد مى‌كند و نمونه‌هايى از صفات او و اصحابش را بر مى‌شمرد اقتدا نكردن به وى و سرمشق قرار ندادن او را نشانه هلاكت مى‌داند و مى‌فرمايد:

-------------------

(1)- الكاشف، ج 6، ص 205.

(2) - نهج البلاغه، صبحى صالح، خطبۀ 160، ص 227.

(3) - همان، ص 228.