ديگرى خودپرستى و عشق به قدرت حاكم بر هيتلر كه خود به آن اعتراف مى‌كند و مى‌گويد:

«به سبب استعداد هاى سياسى من، همه چيز بسته به وجود من است و شايد در آينده مردى كه بيش از من قدرت داشته باشد اصلًا بوجود نيايد. پس وجود من عامل بس ذى قيمتى است.» (1)

و با اين وصف حالت روانى و خودپرستى غالباً از وقايع تاريخى محسوب نمى‌گردد.

تاريخ با اين تعريف مى‌تواند قابل تفسير گذشته و پيشگويى آينده باشد. (2)

حضرت على عليه السلام مى‌فرمايد:

«اسْتَدِلَّ عَلى مالَمْ يَكُنْ بِما قَدْ كانَ فَانَّ الْامُورَ اشْباهٌ» (3)

بر پايه رويدادهاى تاريخى گذشته، در مورد آينده استدلال كن، چرا كه جريان هاى تاريخى همانند يكديگر است.

و نيز مى‌فرمايد:

«وَ لَوِ اعْتَبَرْتَ بِما مَضى حَفِظْتَ ما بَقِىَ» (4)

اگر با چشم عبرت به تاريخ بنگرى (با جمع بندى درست) آينده‌ات را پاس خواهى داشت.

اقسام تاريخ‌

تاريخ را، مى‌توان به چند قسم تقسيم كرد:

1- تاريخ نقلى‌

علم به وقايع و حوادث سپرى شده و اوضاع و احوال گذشتگان است. همانند جنگهاى صليبى، انقراض امپراتورى روم، تولّد يا ظهور حضرت پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و انقلاب اسلامى ايران. تاريخ به اين معنا داراى چهار مشخصّه است:

--------------------

(1)- نقش شخصيّتها در تاريخ، ص 4-5.

(2) - همان.

(3) - نهج‌البلاغه، صبحى الصالح، نامۀ 31، ص 404.

(4) - همان، ص 423.