عوامل ظهور و افول تمدنها را يادآور مى‌شود و اينسان ما را در متن زندگى گذشتگان قرار مى‌دهد و از شخصيتهايى ياد مى‌كند كه منشأ تحول جامعه شده و اثر مثبتى در تاريخ داشته‌اند و نيز از جبارانى سخن مى‌گويد كه قافله بشرى را سالها عقب نگه داشته‌اند.

اهتمام قرآن به تاريخ‌

قرآن به تاريخ اهميت و ارزش فراوانى داده‌است كه آن را از راههاى مختلفى مى‌توان به دست آورد از جمله:

1- نام سوره‌ها

نامهاى بخشى از سوره‌ها نشان‌دهنده اهتمام قرآن به تاريخ است. زيرا بيش از يك پنجم سوره‌هاى قرآن؛ يعنى 25 سوره با نامهايى مشخص شده‌اند كه هر كدام كليد واژه‌اى است براى مقطعى از تاريخ و پيام تاريخى دارد همانند «كهف»، «قصص»، «لقمان»، «انبياء»، «جاثيه»، «احقاف» و «احزاب» و ....

نام سوره‌هاى قرآن ... از راه وحى تعيين نشده و جزو قرآن هم محسوب نمى‌شود، بلكه برگرفته از محتوا و برخى از آيات همان سوره‌هاست ولى از آنجا كه اين نامگذاريها در زمان امامان معصوم عليهم السلام انجام گرفته و به تأييد آنان رسيده است مى تواند الهام بخش چنين برداشتى باشد. (1)

2- فراخوانى به مطالعه تاريخ‌

قرآن پيروان خود را به مطالعه تاريخ گذشتگان فرامى‌خواند و با تكرار و تأكيد زياد به پيروانش دستورمى‌دهد به سير و سفر بپردازند و از نزديك نشانه‌هاى تاريخى را مشاهده نمايند تا انديشه آنها بارور شود و سطح فكر و فرهنگشان ارتقا يابد؛ دستور مطالعه آثار تاريخى با تعبيرات مختلفى آمده‌است:

الف- به صورت امر مستقيم همانند:

--------------------

(1)- ر. ك: قرآن در اسلام، علّامۀ طباطبايى، ص 146-147.