خلاصه‌

در تكامل تاريخ نظريه‌هايى ارائه شده است از جمله:

1- سيرنزولى و انحطاطى‌

2- حركت تكاملى كه جامعه را در همه حال در تكامل مستقيم و پيشرفت ميداند.

3- حركت ادوارى؛ اين نظريّه، براى تاريخ يك حركت دورى قائل است و تاريخ را بسان انسان و طبيعت محدود به مرحله پيدايش، رشد و انقراض مى‌داند.

از نظر قرآن و نهج البلاغه تاريخ «تكامل مجموعى» دارد و با وجود شكستها و پيروزيها، فراز و نشيبهايى كه در مسير حق‌طلبان پيش مى‌آيد، حركت اين قافله عظيم به سوى خير و سعادت مى‌انجامد و سرانجام روزى به رشد و كمال معنوى خواهد رسيد و آن جز با ظهور امام عصر (عج) و تشكيل «دولت كريمه» امكان‌پذير نيست و مخالفتهاى ستمگران و مفسدان هم مانع از تحقق اين آرمان نمى‌گردد.

پرسش‌

1- مقصود از امكان تكامل تاريخ چيست؟

2- حركت تكاملى و نظريه ادوارى تاريخ را توضيح دهيد.

3- نظر قرآن درباره تكامل تاريخ چيست؟

4- حضرت على عليه السلام نسبت به آينده جهان چه فرموده است؟