نبرد تا نيمه شب ادامه داشت. ديگر فرصت نماز خواندن هم نبود. [1] اشتر همچنان پيش مى‌رفت تا آنكه عرصه جنگ را پشت سر نهاد.

امام مجتبى عليه السلام پيش تاخت تا بر دشمن يورش برد؛ ولى اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: [2] «از اين فرزند جلوگيرى كنيد! من نسبت به حفظ اين دو (حسن و حسين عليهما السلام عنايت خاص دارم تا مبادا نسل پيامبر صلى الله عليه و آله در روى زمين از بين برود.»

اميرمؤمنان عليه السلام در قلب لشكر و پيشاپيش همه قرار داشت. مالك در جناح راست و ابن عبّاس در جناح چپ سپاه بودند. سرانجام روز نهم و شب دهم كه به «لَيْلَةُ الْهَرير» معروف است با تحمّل تلفات سنگين از دو طرف [3] و خستگى جنگجويان، سپرى شد.

ولى خستگى در اهل شام و نشانه‌هاى فتح و ظفر در سپاه عراق آشكار بود.

شهادت دو فرمانده سپاه اسلام‌

يكى از حوادث دردناك روز نهم، شهادت دو تن از دلاوران و فرماندهان سپاه امام عليه السلام به نامهاى «عمّار ياسر» و «هاشم مرقال» بود. عمّار بيش از نود سال از عمرش مى‌گذشت ولى به قدرى چابك و دلير بود و از خود مردى و خروش نشان مى‌داد كه مايه دلگرمى جوانان شده بود.

«عمّار» هنگامى كه به سوى ميدان رفت دستها را به دعا بلند كرد و عرضه داشت:

«پروردگارا! تو خود گواهى كه اگر بدانم رضاى تو در آنست كه خود را در آغوش دريا افكنم، البته چنين خواهم كرد. و اگر بدانم خشنودى تو در آنست كه تيزى شمشير را با دل و سينه خويش آشنا كنم بگونه‌اى كه از پشتم، سر برون آرد بى‌گمان چنين خواهم كرد. ولى بر اساس آنچه كه به من آموخته‌اى مى‌دانم كه امروز هيچ عملى همچون جهاد با تبهكاران، تو را خشنود نمى‌سازد » [4]

[1] -همان مدرك، ص 475؛ ولى در ص 392 همچنين شرح ابن ابى‌الحديد، ج5، ص 249 آمده: اكثر سپاهيان نماز را به اشاره‌خواندند.

[2] -نهج البلاغه، ج 198، فيض الاسلام

(3-نصر بن مزاحم در وقعه صفين، ص 475 تلفات آن روز و شب را هفتاد هزار كشته ذكر كرده است

[4] - وقعه صفين، ص 320 و شرح ابن ابى‌الحديد، ج5، ص 253