مى‌كردند. ترس رسيدن «جارِيَة» او را چنان نگران كرده بود كه نه مى‌توانست از خود دفاع كند و نه كالاهاى به غارت گرفته شده را همراه ببرد. سرانجام «جارِيَه» بدون برخورد با «بُسر» به كوفه بازگشت.

پيامدهاى تجاوزات معاويه‌

حملات هسته‌هاى مهاجم و غارتگر شام به قلمرو تحت نفوذ اميرمؤمنان عليه السلام پيامدهاى زيانبارى به دنبال داشت. از جمله آنها:

1. موجب شد جامعه اسلامى كه مى‌رفت آرامشى بيابد، دوباره به تلاطم و هرج و مرج بيفتد. فتنه خوارج تازه خوابيده بود، بصره و كوفه نيز تا حدودى آرام شده بود كه اشرار مهاجمِ تحريك شده توسط معاويه، مدينه، مكّه، يمن و بسيارى از شهرهاى ديگر را به شورش و فتنه كشاندند.

2. افراد سست عقيده و ترسو- به خاطر ترس و وحشتى كه ايجاد شده بود- تصوّر مى‌كردند حكومت قادر به تأمين امنيّت آنان نيست و قدرت تهاجمى معاويه همه جا را فرا خواهد گرفت. در نتيجه اين تصوّر، به سوى معاويه رفتند.

3. حملات پياپى باند غارتگر در كنار عوامل ديگر سبب شد اميرمؤمنان عليه السلام نتواند نيروهاى رزمى را كه پس از جنگ نهروان متفرّق شده بودند با سرعت بسيج كند و به ايجاد تشكيلاتى قوى از نظر نظامى، سياسى و اقتصادى، براى رويارويى با معاويه دست زند.

4. بسيارى از ياران و طرفداران حكومت اميرمؤمنان عليه السلام در اين حملاتِ ناجوانمردانه به قتل رسيدند. قبيله «هَمْدان» كه همه از علاقمندان به امام عليه السلام بودند مورد حمله «بُسْر» قرار گرفتند. مردانشان كشته شدند و زنانشان به اسارت «بُسر» در آمدند و جزو اولين زنان مسلمانى بودند كه بعنوان برده در بازار فروخته شدند.

آخرين تلاش‌

اميرمؤمنان عليه السلام براى جلوگيرى از تهاجمات و لشكركشيهاى معاويه- كه در سال سى و نه‌