در چتنين موقعيّت حسّاس و ظيفه امام عليه السلام چيست؟ آيا تحمّل غرض ورزيهاى جناح فرصت طلب داخلى و سكوت، يا قيام و نهضت؟

گرچه اندرزها و سخنان روشنگرانه امير مؤمنان على عليه السلام و ياران او در مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله در حضور مهاجران و انصار، حقيقت را روشن ساخت، و حجّت را بر همه مسلمانان تمام كرد، امّا با استقرار خلافت ابوبكر، در برابر امام عليه السلام پيش از دو راه وجود نداشت: 1- قيام و بازپس گرفتن حقّ خود. 2- سكوت براى حفظ اسلام.

دلائل و قرائن زيادى وجود داشت كه قيام امام عليه السلام در آن شرايط به نفع اسلام نبود و نتيجه‌اى جز انحلال جامعه اسلمى و بازگشت گروه بيشمارى از مسلمانانبه عصر جاهليّت و نداشت.

دلائل خوددارى از قيام‌

با دقّت در سخنان امام عليه السلام در مقاطع مختلف و بررسى شرايط حاكم بر جامعه اسلامى آن روز، پاسخ اين سؤال كه چرا حضرت على عليه السلام قيام نكرد؟ روشن خواهد شد، و اينك برخى از نكات روشنگر مطلب را ذكر مى‌كنيم.

- كمبود نيروى كافى‌

خود آن حضرت در بيانى در پاسخ به سؤال فوق فرمود:

«كوتاهى من در امر خلافت، به خاطر ترس از مرگ نبود، بلكه به خاطر اين سخن رسول خدا صلى الله عليه و آله بود كه فرمود: امّت درباره تو خيانت كرده، به عهدى كه من با آنان نموده‌ام وفا نمى‌كنند در حالى كه تو نسبت به من مانند هارونى نسبت به موسى.»

سپس اضافه مى‌كند: «سؤال كردم تكليف من در آن موقع چيست؟ رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود؛ اگر كسى پيدا شد تو را يارى كند، با آنان مبارزه كن و حقّت را بگير، و گرنه صرف نظر نموده، خون خود را حفظ كن تا مظلومانه پيش من آيى.» [1]

[1] - الشيعه و الحاكمون، ص18