طرف مردم پيشنهاد نشد بلكه تنها با موافقت دو نفر ديگر از اعضاى شوراى شش نفره كه خليفه دوم آنان را براى اين كار نامزد كرد، تحقّق يافت. [1]

3- بيعت حضرت على عليه السلام و استقبال مردم با مطالعه قبلى آنان انجام گرفت. برخلاف زمامداران پيش كه مردم فرصت مطالعه و فكر نداشتند؛ بلكه سعى بر اين بود كه هر چه زودتر كار خاتمه يابد تا مبادا در تأخير آن به مانعى برخورد كنند.

4- مركزى كه براى بيعت انتخاب شد، مسجد بود، تا تمام مسلمانان بتوانند در آن شركت كنند و احياناً هر كس اعتراضى دارد بيان كند. ولى بيعت خلفاى گذشته اين ويژگى را نداشت.

5- در بيعت امام عليه السلام كسى اجبار نمى‌شد، چنانكه در جريان خوددارى عبدالله بن عمر از بيعت، گفته شده كه مالك اشتر به اميرمؤمنان عليه السلام عرض كرد: اجازه دهيد، گردن اورا بزنم ولى حضرت نپذيرفت و حتى ضامن او شد تا كسى به اوآزارى نرساند. [2]

اهداف امام عليه السلام از پذيرش حكومت‌

بدون ترديد كسى كه كمترين شناخت از اميرمؤمنان على عليه السلام و روحيه و طرز زندگى او داشته باشد، مى‌داند كه آن بزرگوار اصالةً اشتياقى به حكومت بر مردم نداشته و هدف او را پذيرفتن خلافت دستيابى به ثروت و يا قدرت و رياست نبوده است.

خود آن بزرگوار در سخنانش بارها اين موضع را گوشزد كرده است. از آن جمله گفتگويى است كه بين او و ابن عبّاس واقع شده است:

ابن عبّاس: در منزلى بنام ذى قار (در راه بصره بر اميرالمؤمنين وارد شدم. او در حالى كه كفش خود را مى‌دوخت به من فرمود: ارزش اين كفش چه قدر است؟ عرض كردم:

ارزشى ندارد. فرمود:

«وَ اللّهِ لَهِىَ احَّبُ الَىَّ مِنْ امْرَتِكُمْ، الّا اقيمَ حَقاً، اوْ ادْفَعَ باطلًا» [3]

[1] - خود عثمان هم از اعضاى شوراى مزبور بود كه به خلافت خود رأى موافق داد.

[2] - انساب الاشراف بلاذرى، ج2،ص207، تاريخ طبرى، ج4، ص428

(32- نهج البلاغه، خ33