جامعه نوپاى اسلامى برداشت، ولى اين مقدار كافى نبود؛ زيرا- همانگونه كه يادآور شديم- در مدينه گروهى پيرو آيين يهود وب رخى ديگر هنوز بت‌پرست بودند و اگر مدينه با تركيب خاصّى كه داشت وحدت سياسى كامل پيدا نمى‌كرد نهال اسلام در آن محيط پرورش نمى‌يافت. از اين‌رو، پيامبر (ص) براى تأمين امنيّت داخلى و مقابله با تهاجم دشمن خارجى و جلوگيرى از هر نوع هرج و مرج در حكومت نوبنياد اسلامى، منشور اساسى‌اى را تدوين كرد و به امضاى همه گروههاى موجود در مدينه- اعم از مسلمان و مشرك و يهودى- تا در سايه آن، حدود اجتماعى، حقوق افراد، گروهها و طبقات جامعه، سياست داخلى و خارجى حكومتى كه استقرار يافته است مشخصّ گردد.

بخش عمده اين منشور به حدود و وظايف و روابط مسلمانان نسبت به يكديگر مربوط مى‌شود. در قسمت ديگر، چارچوب روابط مسلمانان با يهوديان و مشركان و وظايف هر يك نسبت به يكديگر و مسائل كلّى شهر، بيان شده است، اينك اجمالى از اين منشور مهمّ سياسى:

1- مسلمانان قريش و يثرب (مهاجر و انصار) و كسانى كه به آنان بپيوندند و با آنان جهاد كنند «امّت واحدة» هستند.

2- اگر مسلمان عيالمندى دَيْن سنگينى داشت نبايد رها شود، بلكه بايد به او كمك شود تا دَيْن خود را پرداخت كند.

3- مسلمانان در مقابل ظلم، گناه، تجاوز و فساد در جامعه اسلامى «يَد واحِده» خواهند بود، هر چند آن فرد ستمگر وف اسد پسر يكى از آنان باشد.

4- مسلمانى به جهت (كشتن) كافرى كشته نخواهد شد و كافرى عليه مؤمنى يارى نمى‌گردد.

5- ذمّه خدا نسبت به همه افراد يكى است و چنانچه پست‌ترين فرد ذمّه يك نفر را پذيرفت بايد مورد قبول واقع شود.

6- مومنان مولاى يكديگر هستند و هيچ كافرى بر مؤمنان ولايت ندارد.