تجديد حيات اسلام و بازآفرينى مكتب امامت و مسلح و توانمند كردن آن در برابر جبهه خلافت همّت گمارد. پيشواى چهارم براى تحقق اهداف دراز مدت خود به اقدامات اساسيى دست زد كه مهمترين آنها عبارتند از:

1- بيان معارف دين و پرورش عناصر صالح‌

تأسّف بارترين مصيبت و گرفتارى مردم در دوران امامت امام سجّاد عليه السلام انحطاط فكرى مردم و بيگانگى آنان با معارف دينى بود. اين بيگانگى تا آنجا بود كه نه تنها از پذيرش حق استنكاف داشتند بلكه حقايق را به تمسخر مى‌گرفتند. امام سجاد عليه السلام در بيان درد دل گونه‌اى اين وضع اسفناك را چنين ترسيم كرده است:

نمى‌دانيم با مردم چگونه رفتار كنيم؟ اگر با آنان بدانچه از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيده‌ايم سخن بگوييم (از سر تمسخر) مى‌خندند و از سوى ديگر سكوت نيز نمى‌توانيم بكنيم. [1]

پيشواى چهارم با درك عميق از اين واقعيّت تلخ در نخستين اقدام خود به بيان معارف و دستورات اسلام ناب محمدى صلى الله عليه و آله و ترويج آن در ميان مردم پرداخت. از اين رو مى‌بينيم بيشتر سخنان امام عليه السلام بيان معارف اسلام و مسائل اخلاقى بويژه ترغيب مسلمانان به زهد و بى رغبتى نسبت به دنيا است.

بر اثر تلاش‌هاى امام عليه السلام افراد زبده‌اى تربيت شدند و وجودشان منشأ آثار و بركات فراوانى شد. اسامى 170 نفر از پرورش يافتگان مكتب آن حضرت در كتابهاى رجالى آمده است. [2] و بدين ترتيب هر چه از حيات پربركت آن گرامى مى‌گذشت، وضع بهتر مى‌شد و رقم شيعيان و دوستان اهل بيت عليهم السلام رو به فزونى مى‌نهاد. امام صادق عليه السلام در حديثى كه پيش از اين يادآور شديم به اين تحول اشاره كرده و فرموده است: «ثُمَّ انَّ النّاسَ لَحِقُوا وَ كَثُرُوا».

نكته‌اى كه يادآورى آن در اينجا لازم است بهره‌بردارى امام عليه السلام از روش و تاكتيك جديدى است كه در زندگى سياسى و مبارزاتى امامان پيشين به اين عنوان مطرح نبود و

[1] کافِی، ج 3، ص 234 و بحار الانوار، ج 46، ص 142.

[2] ر.ک: رجال کشِی، ص 119 و رجال طوسِی، ص 181.