احضار امام رضا عليه السلام به ايران‌

انگيزه‌هاى ياد شده مأمون را بر آن داشت تا بدون درنگ تصميم خود را عملى سازد؛ از اين رو، رجاء بن ابى ضحّاك- يكى از فرماندهان و كارگزاران خود- را براى آوردن امام عليه السلام به مرو، به مدينه فرستاد و به وى سفارش كرد كه حضرت را از راه بصره، اهواز و فارس عبور دهد نه كوفه و قم. [1]

امام رضا عليه السلام كه تا آن زمان به تمامى دعوتنامه‌هاى مأمون پاسخ رد داده بود با آمدن پيك مخصوص خليفه و اصرار وى بر حركت آن گرامى به سوى مرو، چاره‌اى جز حركت نيافت؛ ليكن پيش از ترك مدينه كنار قبر مطهّر رسول اللّه صلى الله عليه و آله رفت و با آن حضرت وداع كرد و فرزندش حضرت جواد عليه السلام را به جدّ بزرگوارش سپرد؛ آنگاه همه وكلا و نمايندگان و نيز ياران خود را گرد آورد و ضمن معرفى حضرت جواد عليه السلام به عنوان جانشين خويش به آنان و توصيه به اطاعت‌پذيرى از وى، با آنان وداع كرد و در سال دويست هجرى رهسپار مرو شد. [2]

منازلى كه حضرت در سفر خود به خراسان پيموده و نيز حوادثى كه در هر يك از منازل رخ داده در تاريخ به اختلاف ذكر شده است. خط سير امام عليه السلام ظاهراً بدين ترتيب بوده است: مدينه، مكه، قادسيّه، بصره، اهواز، رامهرمز، اصطخر، يزد، طبس، نيشابور، ده سرخ، سناباد، سرخس و مرو.

امام عليه السلام در طول سفر موفق شد با قشرهاى مختلف مردم بويژه شيعيان تماس بگيرد و با سخنان و بيان حديث و نيز ارائه كرامات به تحكيم و تثبيت مبانى اعتقادى امّت بخصوص در مسأله امامت همّت گمارد و حقايق را براى مردم آشكار سازد.

[1] کافِی، ج 1، ص 408 و بحار الانوار، ج 49، ص 134.

[2] اثبات الوصِیة، ص 178 و انوار البهِیّة، ص 187.