ارزنده آن گرامى در زمينه تعداد امامان و وظيفه و رسالت مردم در قبال آنان، [1] از ديگر محورهايى است كه در راستاى هدف ياد شده مورد توجه و عنايت امام قرار داشت.

2- رهبرى جنبش مكتبى شيعه‌

جنبش مكتبى شيعه در دوران امام هادى عليه السلام رو به فزونى و بالندگى بود و شيعيان در جاى جاى قلمرو اسلامى پراكنده و مشعل ديانت و آزادگى را در ميان امت فروزان نگه داشته بودند. امام هادى عليه السلام با عهده‌دارى رهبرى الهى اين تشكيلات، موجب رشد و بالندگى روزافزون آن مى‌شد.

شرايط ويژه سياسى و نيز زمينه‌ها و تمهيداتى كه لازم بود توسط امام هادى عليه السلام براى غيبت حضرت حجّت (عج) فراهم شود ايجاب مى‌كرد روش ارتباطى آن حضرت با تشكيلات شيعى فراتر از يك ارتباط معمولى و عادى باشد؛ از اين رو افراد معمولى توانايى انجام چنين رسالتى را نداشتند و افرادى مثل محمد بن داوود قمى و ابو على بن راشد عهده‌دار آن بودند.

سيستمى كه برقرارى و تنظيم اين ارتباط پيچيده و سازمان يافته را برعهده داشت، سيستم «وكالت» بود. اين سيستم علاوه بر ايجاد ارتباط منظم ميان امام و پايگاه‌هاى مردمى، پاسخگويى به سؤالات و مشكلات فقهى، اعتقادى و سياسى شيعيان، رفع گرفتارى‌ها و نيازمندى‌هاى آنان و جمع‌آورى وجوه شرعى مردم و تحويل آنها به امام عليه السلام، نقش مهمّى در معرفى و تثبيت امامت امام بعدى و ثبات موقعيّت سياسى و فرهنگى جمع شيعه و تشكل و افزونى آن داشت.

حوزه فعّاليت وكلاى امام عليه السلام به چهار ناحيه اصلى و مركزى تقسيم شده بود: ناحيه نخست: بغداد، مدائن و كوفه. ناحيه دوم: بصره و اهواز. ناحيه سوّم: قم و همدان و ناحيه چهارم: حجاز، يمن و مصر. [2] به‌طور معمول در هر ناحيه فردى مدير با اختيارات لازم‌

[1] ر.ک. الغِیبة، شِیخ طوسِی، ص 90 و بحار الانوار، ج 36، ص 258.

[2] ر.ک. تارِیخ سِیاسِی غِیبت امام دوازدهم علِیه السلام، ص 137.