«فَطْم» به معناى بريدن و جدا شدن است و چون خداوند، او، و ذريّه‌اش را از آتش دوزخ بريده است، [1] اين نام بر او نهاده شد.

مشهورترين كنيه آن گرامى «ام‌الائمّة» و «امّ ابيها» و معروف‌ترين لقب‌هايش طاهره، زكيّه، راضيه، مرضيّه، محدّثه و زهرا است. [2]

دوران كودكى حضرت زهرا عليها السلام در فضاى بحرانى مكّه و در شرايط ناگوار زندگى سياسى مسلمانان كه با مشكلات و حوادث تلخى همچون محاصره اقتصادى پيامبر صلى الله عليه و آله، آزار و شكنجه مسلمانان مواجه بود، سپرى شد.

در سال دهم بعثت، اندكى پس از رهايى از محاصره، مادر گرامى خويش را كه رنج‌هاى ده سال مبارزه، او را از پاى درآورده بود، از دست داد و روح حساس او بيش از پيش افسرده شد.

حضرت زهرا عليها السلام در هشت سالگى، سه روز پس از هجرت پيامبر صلى الله عليه و آله همراه حضرت على عليه السلام به مدينه هجرت كرد و بدين ترتيب فصل نوينى از زندگى فرهنگى، تربيتى، سياسى و مبارزاتى وى آغاز شد. حضرت فاطمه عليها السلام در اين مقطع ده ساله نيز در همه عرصه‌ها در كنار پيامبر صلى الله عليه و آله و امير مؤمنان عليه السلام حضور داشت، حتى در پاره‌اى موارد به جبهه جنگ مى‌رفت و به مداواى جراحت‌هاى فرمانده سپاه اسلام مى‌پرداخت. [3]

فاطمه عليها السلام در نخستين سال‌هاى هجرت به مدينه [4] به امر خداوند با حضرت على عليه السلام ازدواج كرد. اين وصلت فرخنده به‌راستى شايسته آنان بود؛ زيرا به تصريح پيشوايان معصوم عليهم السلام، مردى جز على عليه السلام هم كفو فاطمه عليها السلام نبود. [5]

فاطمه عليها السلام خواستگاران زيادى از رجال برجسته و ثروتمند داشت، ولى پيامبر صلى الله عليه و آله‌

[1] بحار الانوار، ج 43، ص 18.

[2] ر.ک: دلائل الامامة، ص 10 و بحار الانوار، ج 43، ص 10.

[3] ر.ک: بحار الانوار، ج 20، ص 88 و الصحِیح من سِیرة النّبِی، ج 4، ص 324.

[4] درباره تارِیخ ازدواج حضرت فاطمه علِیها السلام اختلاف است. سِید بن طاووس در اقبال به نقل از شِیخ مفِید، تارِیخ آن را 21 محرم، سال سوم هجرِی ذکر کرده است، ولِی در مصباح کفعمِی و مصباح المتهجد شِیخ طوسِی، روز اول و بنا به نقلِی روز ششم ذِیحجّه دانسته شده است.

[5] ر.ک: بحار الانوار، ج 43، ص 97.