جعفر بن على، به كمك دشمن بيرونى شتافت و كار امام زمان عليه السلام را دشوارتر ساخت.

از سوى ديگر، شيعيان پس از رحلت امام عسكرى عليه السلام در سردرگمى نگران كننده‌اى فرو رفتند. بسيارى از آنان از اصل وجود جانشين براى آن حضرت خبر نداشتند. برخى ديگر تنها بشارت ولادت حضرت مهدى (عج) را شنيده بودند. تعداد بسيار اندكى نيز كه آن حضرت را ديده بودند، حاكميّت جوّ خفقان اجازه نمى‌داد حقيقت را بازگو كنند؛ چون هم بر جان خود بيمناك بودند و هم بر جان امام.

اين فضا با ادعاى جانشينى امام عسكرى عليه السلام توسط جعفر و تصريح وى بر اين كه پيشواى يازدهم هيچ فرزندى از خود بر جاى نگذاشته، مسموم‌تر و مأيوس كننده‌تر شد.

منحرف شدن تعدادى از شخصيّت‌هاى شيعه- كه برخى از آنان سمت وكالت امامان پيشين را داشتند- از خط امامت و ادعاى سفارت دروغين توسط بعضى از آنان و ايستادگى در برابر نايبان منصوب آن حضرت، عامل مهمّ ديگرى بود كه بر شدّت اين بحران مى‌افزود. نمونه‌هاى زير ترسيم كننده شرايط سياسى- فرهنگى و بيانگر وضعيّت بحرانى دوران امامت امام دوازدهم است كه به اجمال بيان شد.

الف- بازرسى منزل امام: مأموران لحظاتى پس از شهادت امام عسكرى عليه السلام به خانه حضرت هجوم برده به بازرسى منزل و مهر و موم كردن دارايى‌هاى آن گرامى پرداختند.

هدف اصلى آنان- با توجه به گزارش جعفر مبنى بر وجود فرزند براى امام- آگاهى از جانشين حضرت و دستگيرى وى بود. از اين رو، همراه خود، زنان قابله‌اى را آورده بودند تا كنيزان حضرت را بازرسى كنند. آنان مادر حضرت مهدى را دستگير كرده نزد معتمد بردند. خليفه از او خواستار فرزندش شد، ولى او منكر داشتن فرزند شد و براى انحراف افكار عمومى از فرزندش، ادعاى باردارى كرد. معتمد او را به قاضى‌القضاة سپرد تا زمان وضع حمل از او مراقبت كند. با مرگ عبيداللّه بن يحيى بن خاقان و شورش يعقوب ليث صفار و زنگيان عليه حكومت، آزاد شد. [1]

[1] ر.ک. کمال الدِین و تمام النعمة، ج 1، ص 43 و ج 2، ص 476، دلائل الامامه، ص 224. براساس نقل دِیگرِی، مأموران بِیش از دو سال مراقب نرجس خاتون بودند و چون ِیقِین پِیدا کردند که وِی حامله نِیست، او را رها کردند.