مختصرى پيرامون مسأله رهبرى جامعه اسلامى پس از پيامبر صلى الله عليه و آله، بدون مطرح كردن امير مؤمنان عليه السلام و حتى مشورت با آن حضرت، مسير حكومت و خلافت را به سمت دلخواه خود برگرداندند و جز على عليه السلام را به خلافت برگزيدند.

اين گزينش عجولانه و فرصت‌طلبانه نه مبناى شرعى داشت و نه مبناى عقلايى و دموكراسى. از نظر شرعى منصب امامت همچون منصب نبوّت منصبى الهى است كه نصب زمامدار تنها در حوزه اختيار پروردگار است كه توسط پيامبر صلى الله عليه و آله انجام و ابلاغ مى‌شود.

دليل بر اين ادعا علاوه بر قرآن كه «امامت» را عهد الهى دانسته [1]، سخن رسول اكرم صلى الله عليه و آله در پاسخ به درخواست رييس قبيله «بنى عامر بن صعصعه» است كه فرمود:

«الْامْرُ الَى اللَّهِ يَضَعُهُ حَيْثُ يَشاءُ» [2]

امر (امامت و جانشينى من) به دست خداست، هر جا كه بخواهد قرار مى‌دهد.

از نظر عقلايى و دموكراسى نيز بيعت با خليفه اول در شرايطى صورت گرفت كه بيشتر مسلمانان حضور نداشتند. مسأله جانشينى رسول خدا صلى الله عليه و آله و زمامدارى جهان اسلام پس از آن حضرت، از اساسى‌ترين و مهم‌ترين مسائل سياسى جامعه اسلامى بود كه هر نوع تصميم‌گيرى در اين خصوص، حضور همه مسلمانان را مى‌طلبيد؛ در صورتى كه ماجراى سقيفه با پنج رأى از انصار و مهاجران به نفع ابوبكر شكل گرفت [3] و عموم مسلمانان حتى بستگان و خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله به‌ويژه پسر عموى آن گرامى و نزديك‌ترين فرد به او، يعنى على بن ابى‌طالب عليه السلام؛ همان‌كه براى رسول خدا صلى الله عليه و آله به منزله هارون نسبت به حضرت موسى بود، از اجتماع سقيفه بى اطلاع بودند و اين آغاز مظلوميت اين پيشگامان در اسلام و محروميّت آنان از حقّ مسلم خويش بود.

[1] ر.ک: بقره، آِیه 124 (... لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ).

[2] سِیره ابن هشام، ج 2، ص 66. رئِیس قبِیله ِیاد شده به پِیامبر صلِی الله علِیه و آله پِیشنهاده داده بود که چنانچه آن حضرت پس از خود رهبرِی جامعة اسلامِی را به آنان واگذار کند به آِیِین او مِی‌گروند.

[3] اِین پنج رأِی عبارت بود از سه رأِی مهاجران ِیعنِی ابوبکر، عمر و ابوعبِیده و دو رأِی انصار ِیعنِی بشِیر بن سعد و اُسَِید بن حُضَِیر و جز اِینان بقِیّه حاضران، دنباله‌رو بودند به گونه‌اِی که خود هِیچ‌گونه استقلالِی در رأِی نداشتند و رِیِیس قبِیل به هر کس رأِی مِی‌داد آنان نِیز بدون تأمل و تفکر از وِی پِیروِی مِی‌کردند و به او رأِی مِی‌دادند.