علاوه بر شام و مصر، عراق را نيز تحت سلطه خويش داشته بطور رسمى بر مسند قدرت و خلافت اسلامى تكيه مى‌زد؛ بدون آن كه مانع اساسيى بر سر راه خود بيابد.

غرور ناشى از اين موفّقيت در همان روزهاى نخست پس از صلح در رفتار و گفتار معاويه آشكار گشت. عزيمت وى همراه سپاهش به كوفه قبل از رفتن به شام به منظور عينيّت بخشيدن به روند صلح و قدرت نمايى در برابر مردم عراق و سخنرانى وى در مسجد جامع كوفه و تأكيد بر اين نكته كه پذيرش شرايطى از سوى وى صرفاً به خاطر خاموش كردن آتش فتنه و ايجاد الفت ميان مردم بوده نه عمل كردن به آنها، [1] نمونه‌هايى از غرور طاغوت شام است كه ماهيّت پيمان‌شكنى و چهره نفاق او را بيش از پيش آشكار ساخت.

رسالت حضرت مجتبى عليه السلام در اين مرحله سنگين‌تر شد. او هم مى‌بايد پاسخ ياوه‌گوييهاى معاويه را بدهد و چهره نفاق و نيرنگ و نيز موضع باطل او را براى افكار عمومى برملا كند و هم ماهيّت و ابعاد كارى كه انجام داده براى مسلمانان و پيروان خود تبيين نمايد تا آنان از حالت نگرانى و احساس شكست و ذلّت بيرون آمده با اميد به پيروزى حق و احساس سربلندى و عظمت از موضع امامت دفاع كنند.

امام مجتبى عليه السلام در نخستين سخنرانى خود در كوفه در حضور معاويه و نيروهاى شامى و عراقى بر اين دو محور اساسى تكيه كرد و ضمن تجليل از رسول خدا و بيان شمه‌اى از خدمات آن حضرت به امت اسلامى و تأكيد بر اين حقيقت كه اگر همه دنيا را بگرديد كسى را كه جدش رسول خدا صلى الله عليه و آله باشد جز من و برادرم حسين عليه السلام پيدا نخواهيد كرد، فرمود:

معاويه بر سر حقى با من به نزاع پرداخته كه از آن من است نه او. ولى من به خاطر صلاح امت و فرو نشاندن فتنه آن را ترك كردم. معاويه جنگ بين من و خود را بر زمين نهاد (و پيشنهاد صلح كرد) و من وقتى ديدم حفظ خون‌ها بهتر از ريختن آنها است، (پيشنهادش را پذيرفته) با او بيعت كردم و در اين كار جز مصلحت و بقاى شما

[1] انساب الاشراف، ج 3، ص 44 و شرح نهج البلاغه، ابن ابِی الحدِید، ج 16، ص 46.