پيوستند و در نتيجه پايدارى آنان، ابن ياقوت شكست خورده، به فارس گريخت و اصفهان به تصرف على درآمد.

مرداويج برادر خود وشمگير را به سوى اصفهان روانه كرد و نامه تهديدآميزى براى على فرستاد. على صلاح ديد اصفهان را ترك كند. وى پس از جمع‌آورى اموال، به سوى ارَّجان [1] حركت كرد. ابوبكر بن ياقوت، فرماندار آن شهر، بدون جنگ، شهر را رها كرده به رامهرمز گريخت و على بن بويه، وارد ارجان شده اموال، بسيارى به دست آورد. [2]

4- 1. استقرار حكومت آل بويه‌

پس از آن كه على بن بويه بر ارّجان تسلط يافت، نامه‌اى از ابوطالب زيد بن على نوبندگانى به دستش رسيد كه از او خواسته بود هر چه زودتر به شيراز بيايد؛ چرا كه به گفته او ياقوت، حاكم شيراز، نيرويى نداشت و اموال مردم را چپاول مى‌كرد. از اين رو، به سوى نوبندگان حركت كرد و نيروى دو هزار نفرى ياقوت، نتوانست مانع رسيدن آنان به آنجا شود.

پس از سلطه بر نوبندگان، برادرش حسن را مأمور تسخير كازرون و ديگر مناطق فارس كرد.

ياقوت، نيرويى به جنگ او فرستاد؛ ولى حسن، پيروز شد و كازرون را گشود و غنايم بسيارى به دست آورد. سپس لشكر ياقوت را كه دوباره به اصفهان سلطه يافته بود و به مقابله با پسران بويه آمده بود در هم شكست و به نزد على بازگشت.

در اين زمان، على بن بويه به شدت از اتّحاد ياقوت و مرداويج بيمناك شد، و با سپاه هشتصد نفرى خود به قصد پناهنده شدن به ماكان- كه اينك حاكم كرمان بود- از نوبندگان به اصطخر و از آنجا به بيدا- بيضاء- پناه برد، امّا در كنار پلى نزديك اصطخر، با نيروهاى ياقوت كه هفده هزار نفر بودند، رو به رو شد و پس از جنگى سخت كه سه روز به طول انجاميد.

سرانجام، على بن بويه لشكر ياقوت را شكست داد و شيراز را به تصرف درآورد و دولت مستقل خود را در آنجا پى افكند. ولى مورخان فتح ارّجان در سال 321 هجرى را آغاز پايه‌گذارى دولت‌

[1] . ارَّجان را برخى پيش از اسلام از شهرهاى تابعۀ اصفهان و برخى تابعۀ اصطخر و برخى تابعۀ رامهرمز دانسته‌اند. (تاريخ تشيع؛ ج 1، ص 31)

[2] . دائرة‌المعارف بزرگ اسلامى، ذيل عنوان «آل بويه»؛ تاريخ تشيع، ج 1، ص 30-31