تأليف و تربيت شاگردانى چون علامه حلى نمود كه تاكنون از آثار علمى و عقلى‌اش صاحب‌نظران و دانش‌پژوهان بهره مى‌برند و كتاب كلامى‌اش- تجريد الاعتقاد- از متون كلاسيك درسى حوزه‌هاى تشيع مى‌باشد.

در برخى از گزارشات، آمده كه با تلاش خواجه، انديشه‌هاى شيعى در افكار هولاكو- (و.

109) شكل گرفت، ولى ميراث وى به «اولجايتو» منتقل شد. آن چنان كه سخت مدافع مذهب تشيع گرديد [1] و از طرف شيعيان به «محمد خدابنده» ملقب شد.

3. اولجايتو و مذهب شيعه‌

مادر اولجايتو كه از قبيله عيسوى كرائيت بود، فرزند خود را در ابتدا به اسم «نيكلا» مطابق مراسم آيين مسيح غسل تعميد داد و اولجايتو در اين كيش سر مى‌كرد تا مادرش از دنيا رفت.

وى همسر مسلمانى اختيار كرد. اين زن اولجايتو را به اسلام تشويق كرد. وى نيز به دليل نفوذ علماى حنفى مذهب خراسان آن مذهب را اختيار كرد.

اولجايتو پس از جلوس بر تخت سلطنت (703 ق) اسلام را دين رسمى كشور اعلام كرد. وى بر مذهب حنفى بود، ولى نخستين وزيرش «رشيدالدين» كه از شافعيان و مخالف حنفيان بود تلاش كرد تا از نفوذ آنان در دربار بكاهد. از اين رو «نظام‌الدين عبدالملك» مراغى شافعى را به دربار آورد و با جلب اعتماد ايلخانان مغول، مقام قاضى القضاتى را كسب كرد و بر اثر نفوذ كلام وى اولجايتو (707 ق) به مذهب شافعى درآمد.

مجادله و خصومت بين حنفيها و شافعيها و بدگويى هر كدام نسبت به مذهب ديگر موجب انزجار بزرگان مغول گرديد و بر آن شدند تا به دين اجدادى و ياساى چنگيزى بازگردند.

اولجايتو سه ماه در حال ترديد بود و نمى‌توانست برخلاف ميل قلبى و وصيت برادرش، غازان خان يك باره دست از اسلام بكشد. يكى از امراى او كه «طَرْمطازْ» نام داشت به خان گفت: غازان خان [جلوس 694- ف 703 ش‌] كه عاقل‌ترين و كامل‌ترين مردم عصر خود به حساب مى‌آمد مذهب تشيّع اختيار كرد، خوب است كه جانشين وى نيز به آن مذهب روى آورد تا از اعتقادات مذهب تسنن رهايى يابد. ولى رشيدالدين مانع از تغيير مذهب او شد.

[1] . تاريخ تشيع در ايران، ج 2، ص 648-649؛ تاريخ شيعه، محمدحسين مظفر، ترجمه سيد محمدباقر حجتى، ص 302-303