شيعه حضرت على (ع) در دوران پيامبر (ص) بودن، بدين معنى نمى‌باشد كه آنها راه و رسم جداگانه در پيش گرفتند، چون بديهى است كه لازمه پيروى از حضرت على (ع) پيروى از رسول اسلام (ص) و حضرت على (ع)، خود تسليم‌ترين فرد به اوامر پيامبر (ص) بود. و هيچ‌گاه از دنباله‌روى و تبعيت از وى تخطى ننمود. [1]

پيامبر نيز همواره على را بر حق دانسته است. [2] در اين‌جا، نخست اصول و مبانى عقيدتى شيعه، سپس به انديشه‌هاى سياسى آن به اختصار مى‌پردازيم:

1- 3. اصول اعتقادات شيعه‌

الف) امامت، اصلى از اصول دين؛ يكى از مهم‌ترين جهاتِ بحث پيرامون اصل امامت، جهت اعتقادى آن است. شيعه بر اين باور است كه امامت از حساس‌ترين و حياتى‌ترين اصول اعتقادى است؛ زيرا سعادت دو جهان، اصلاح اخلاق و رفتار و همه شئون زندگى مسلمانان و بقا و بالندگى اسلام وابسته به آن است. با توجه به چنين جايگاه مهم اعتقادى است كه پيامبر اسلام (ص) مى‌فرمايد: «مَن ماتَ بِغَيرِ امامٍ ماتَ ميتَةً جَاهِليَّةً؛ [3]

كسى كه بدون امام از دنيا برود، به مرگ جاهليت- قبل از اسلام- مرده است.»

شيعه با توجه به حياتى بودن مسئله امامت آن را در رديف ديگر اصول اعتقادى يعنى توحيد، نبوت و معاد از اصول مذهب خويش قرار داده است. [4] شيعه بر اين باور است كه بقاى دين موقوف به وجود امام است، چنان كه حدوث آن نيازمند به وجود پيامبر (ص) بود. [5] ولى اهل سنت، امامت را از فرع دين و در رديف احكام عملى اسلام قلمداد كرده‌اند. [6]

متكلمان شيعه و سنى، امامت را جانشينى پيامبر در امر دين و دنيا دانسته‌اند، [7] ولى شيعه معتقد است كه امامت در باطن نوعى ولايت بر انسان و اعمال او دارد و در ظاهر انسان را تا

[1] . نهج البلاغه، خطبه 37، ص 121

[2] . عبد الحسين، امينى، الغدير، ج 3 ص 178

[3] . سعد الدين، تفتازانى، شرح مقاصد، ج 5، ص 239؛ شيخ عبد العلى بن جمعه، تفسير نور الثقلين، ج 3، ص 194

[4] . محمد بن محمد بن نعمان، مفيد، المقنعة، ص 32؛ همو، اوائل المقالات، ص 7؛ گوهر مراد، ص 267

[5] . گوهر مراد، ص 467-468

[6] . شرح مقاصد، ج 5، ص 232

[7] . شرح مقاصد، ج 5، ص 232؛ گوهر مراد، ص 461-462