نام کتاب : تاریخ تشیع در ایران نویسنده : شاکر،ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 82
روزه و شبها به نماز مشغول بود. در نزديكى آن خانه قبرى
بود كه آن حضرت به زيارت آن مىرفت و صاحب آن را فرزند موسى بن جعفر (ع) مىدانست.
وى در آن سرداب چندان ساكن شد كه شيعيان مطلع شده، بيشتر آنان وى را شناختند.
آمدن حضرت عبدالعظيم به رى، هم نشانه وجود تشيع در اين
شهر است و هم زمينهاى براى رشد دعوت شيعى. وى احتمالًا در سال 250 ق رحلت كرده باشد.
رواياتى در فضيلت زيارت حضرت عبدالعظيم وارد شده كه موجب توجه شيعيان به رى و سكونت
در آن شهر شده است. [1]
بنا بر گزارشى، بيش از شصت نفر از سادات به رى هجرت كردند
و هر يك، خاندانى را در اين شهر بنيان گذاشتند. برخى از بزرگان به اسامى علما و خاندان
و سادات شيعى (اعم از امامى و زيدى) اشاره كردهاند كه خاندان بابويه و سادات جعفرى،
شجرى، ديباجى، مرعشى و كيسكى از آن جملهاند. نكته قابل توجه اينكه بيشتر اين بزرگان
با يكى دو واسطه از شاگردانِ سيد مرتضى و شيخ طوسى و پسرش شيخ على بودهاند و اين نكته
يكى از عوامل اصلى و مهم انتقال فقه و انديشههاى تشيع از عراق به ايران بوده است.
[2]
ه. ظهور دولت شيعى مذهب آل بويه در قرن چهارم و پنجم هجرى؛ با ظهور
دولت آل بويه عصر جديدى براى شيعيان ايران و عراق آغاز شد. شيعيان و علماى شيعه كه
تا آن هنگام در فشار و تبعيد و تقيه به حيات سياسى، مذهبى خود، ادامه مىدادند، در
اين دوران با حمايت حاكمان آل بويه، به بسط و گسترش مذهب شيعه پرداختند. شيخ مفيد،
سيد مرتضى و شيخ طوسى در عراق، و شيخ كلينى و شيخ صدوق در قم و رى و خراسان، از چهرههاى
علمى شيعهاند كه در اين دوران درخشيدند و اصول چهارگانه جهان تشيّع (كتب اربعه) را
تدوين نمودند. ركن الدوله با دعوت از شيخ صدوق براى آمدن از قم به رى و برگزارى مباحثه
و مناظرات علمى، نقش ويژهاى در گسترش تشيّع در رى و خراسان داشت. از اين رو، نجاشى
از صدوق به «وجه الطائفه بخراسان» ياد كرده است، چنانكه درباره كلينى نيز مىگويد:
«شيخ اصحابنا فى وقته بالرى و وجههم».