درس نهم: علويان و فتح طبرستان‌

1. جغرافياى طبرستان‌

طبرستان [1] در جنوب و جنوب شرقى درياى خزر قرار دارد و سرزمينى سرسبز، آباد و داراى موانع طبيعى بوده است و از شهرها و دهكده‌هاى معروف آن، سارى، ما مَطِير، تُرجى، ناتِل، چالوس، رويان، كلار و آمل را مى‌توان نام برد. شهر بزرگ آمل، مقرّ حكومت سلاطين طبرستان بوده است. [2]

طبرستان را سرزمينى پر از دژ دانسته‌اند كه به سبب نيرومندى و قدرت مردانش به اين نام خوانده شده است. [3]

محدوده جغرافياى طبرستان، از شرق به ولايت خراسان و گرگان، از مغرب به ديار گيلان و عراق عجم، از شمال به درياى خزر، و از جنوب به ناحيه رى و قومس ختم مى‌شد. شايان ذكر است كه وسعت جغرافياى طبرستان، بر اثر تحوّلات سياسى در منطقه، گهگاه تغيير يافته است. [4]

2. آشنايى مردم طبرستان با اسلام‌

نخستين لشكركشى مسلمانان به طبرستان، در زمان خليفه دوم به وسيله نعمان بن مُقَرّن كه فرماندهى نيروهاى اسلام را به عهده داشت، آغاز شد. وى برادرش سُويد را براى فتح قومس‌

[1] . طبرستان نام سابق مازندران است و قسمتى از ايالت قديمى «فرشواذگر» به حساب مى‌آمده كه شامل آذربايجان، طبرستان، گيلان، ديلم، رى، قومِس، دامغان و گرگان بوده است. تاريخ تشيع، ج 2، ص 4؛ (ر. ك: ابن اسفنديار، تاريخ طبرستان، ص 56)

[2] . تاريخ تشيع، ج 2، ص 4 به نقل از حدود العالم من المشرق الى المغرب، ص 144-145

[3] . همان به نقل از دمشق، محمد بن ابى طالب، نخبه الدهر فى عجائب البرّ و البحر، ص 382

[4] . همان، ص 5 به نقل از، زين العابدين، شيروانى، بستان السياحه، ص 382