1- نفى صفات از حق تعالى بدين بيان كه صفات قديم براى حق تعالى محال است.

2- قول به قَدَر يعنى فاعل خير و شر بندگان هستند و خداوند آنان را بر فعل خير و شرّ قدرت داده است.

3- منزلة بين المنزلتين يعنى مرتكب كبيره نه كافر است و نه مؤمن بلكه فاسق است و اگر بدون توبه بميرد در آتش جاودان است.

4- يكى از دو گروه متخاصم در جمل و صفين خطا كار بود ولى براى ما معيّن نيست، همچنين يكى از دو نفرى كه همديگر را لعن مى‌كنند فاسق است ولى براى ما معين نيست. [1]

معتزله بر مبناى اصول چهارگانه واصل تشكيل شد و بسط و گسترش يافت.

نامهاى معتزله: معتزله به نامهاى ديگرى نيز مشهورند از جمله:

1- عدليه چون قائل به عدل و حكمت خدا بودند.

2- مُوحّده چون هيچ قديمى غير از خدا را قبول نداشتند. (نفى صفات قديم از خدا مى‌كردند).

3- قدريّه: در كتب كلامى، معتزله را »قدريّه» مى‌خوانند ولى از آنجا كه به پيامبر منسوب است كه فرمود: «قدريه مجوس اين امت هستند.»، معتزله مخالفان خود را قدرى مى‌خوانند و مخالفان، معتزله را.

اسامى ديگرى نيز براى معتزله ذكر كرده‌اند. [2]

[1] - همان مدرك، ج 3، ص 193-194

[2] - ر. ك. همان مدرك، ج 3، ص 163-166.

در روايات امامان عليهم السلام، هم جبريها و هم معتزله كه قائل به تفويض هستند، قدرى ناميده شده‌اند. اما بعضى از احاديث كه در آنها به جبريها قدرى گفته شده:

1 - رسول خدا (ص) فرمود: قدريه به زبان هفتاد پيامبر لعن شده‌اند. سؤال شد: قدريه چه كسانى هستند؟ پيامبر (ص) فرمود: قومى هستند كه گمان مى‌كنند خداوند گناهان را بر آنان تقدير و لازم كرده و بعد بر همين گناهان عذابشان مى‌كند. (بحار، ج 5، ص 47).

2 - فردى از امام على (ع) پرسيد: رفتن ما به سوى صفين به قضا و تقدير خداوند است‌؟ امام فرمود: آرى، هر كارى كه مى‌كنيد به قضا و قدر خداوند است، بعد حضرت فرمود: درست است كه به قضا و قدر خداست ولى شما مجبور نيستيد، بعد فرمود: اگر قضاى حتمى و قدرِ لازم خدا بود، شما قدرت نداشتيد و عقاب معنا پيدا نمى‌كرد، (چون جبر بود)... بعد در ادامه فرمود: (اعتقاد به قدر حتمى و قضاى لازم) اعتقاد بت پرستان و قدريّه اين امت و مجوس آن است. (بحار الانوار، ج 5، ص 13)