خدا و پيامبر با اين فرامين وظيفه امام باقر (ع) را تعيين كردند و اوضاع و شرايط نيز چنين وظيفه‌اى را اقتضا مى‌كرد و امام باقر عليه السلام با توجه به اين سفارشها و اقتضاى زمان به بيان معارف، تفسير قرآن، حديث و فقه پرداخت و ميراثى غنى و پربار از خود بر جاى نهاد. به خواست خدا فعاليتهاى امام باقر عليه السلام را در زمينه‌هاى تفسير قرآن، فقه و حديث بررسى مى‌نماييم.

مهجوريت قرآن‌

خداوند براى هدايت بشر، پيامبر را رسالت داد و قرآن را بر وى نازل كرد. قرآن شريف كه حاوى معارف ناب توحيدى و دستور العملهاى زندگى ساز اخلاقى، اجتماعى و عملى بود بر قلب پيامبر نازل شد و پيامبر علاوه بر رساندن وحى، وظيفه تبيين و تشريح آن را نيز بر عهده داشت، زيرا قرآن آن قدر عميق و سنگين بود كه ذهن و عقل انسانهاى عادى از درك و فهم همه معانى بلند آن عاجز بود:

«انَّما يَعْرِفُ الْقُرْانَ مَنْ خُوطِبَ بِهِ» [1]

قرآن را (به تمام معنا و همه جانبه) فقط مخاطبان آن مى‌شناسند.

آرى قرآن براى هدايت بشر نازل شده پس بايد راهى براى فهم معارف آن باشد و چون جز پيامبر دست ديگرى به عمق مفاهيم آن نمى‌رسد، پيامبر وظيفه بيان و تشريح و تفسير قرآن را نيز عهده دار مى‌شود:

(وَ انْزَلْنا الَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبِيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ الَيْهِمْ) [2]

و ذكر (قرآن) را بر تو نازل كرديم تا آن را بر مردم بيان كنى.

همچنين درآيات ديگرى نيز، تعليم كتاب كه همان بيان و تفسير آن است بر عهده‌

[1] - كافى، ج 8، ص 311 و بحار الانوار، ج 46، ص 350

[2] - نحل، آيۀ 44