عمربن عبيد معتزلى از امام معناى آيه (وَ مَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبى فَقَدْ هَوى) را سؤال كرد و امام فرمود:

»منظور از غضب خدا، عذاب است و اما غضب (حالت خاص روحى) مربوط به مخلوق است كه گاهى پيشامدها او را از حالت عادى در مى‌آورد و مضطرب مى‌گرداند و هر كس گمان كند كه غضب و رضا تغييرات روحى خداوند است و حالت عارض بر او كه زايل شدنى مى‌باشند، خداوند را به صفات مخلوقات توصيف كرده است.» [1]

و در نقلى ديگر مى‌فرمايد: هر كس گمان كند كه چيزى خدا را تغيير مى‌دهد (و او را غضبناك يا خشنود به معناى حالات روحى مى‌گرداند) كافر شده است. [2]

تفسير باطنى و بيان مصاديق آيات‌

همان طور كه قبل از اين خاطر نشان شد، قرآن را به طور كامل فقط مخاطبان آن يعنى پيامبر و امامان معصوم مى‌دانند و ديگران جز از طريق معصومان راهى بدان ندارند.

امام باقر عليه السلام در مواضع متعدد معانى باطنى قرآن را مطرح و مصاديق حقيقى آيات رابه جامعه معرفى مى‌كردند كه به نمونه‌هايى از آن اشاره مى‌كنيم:

1- امام در تفسير آيه (وَ جَعَلْنا بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ الْقُرَى الَّتى بارَكْنا فيها قُرًى ظاهِرَةً وَ قَدَّرْنا فيهَا السَّيْرَ سيروُا فيها لَيالِىَ وَ ايَّاماً امِنينَ،) [3]

ضمن ردّ نظريه‌هاى مفسران معاصر خود مى‌فرمايد:

»اين مثالها در قرآن درباره ما زده شده است. ما هستيم قريه‌هاى مبارك و منظور از قريه‌هاى آشكار و نزديك به هم پيامبران و راويان وناقلان حديث ما و فقهاى شيعه ما هستند و منظور از »سير» در »و قدرنا فيها السير» علم است، مثال زده شده براى علمى كه در

[1] - احتجاج، ص 322

[2] - بحار الانوار، ج 4، ص 67

[3] - سبأ، آيه 18. «و ما بين آنان و دهكده‌هاى پر بركت، قريه‌ها قرار داديم كه يكديگر را مى‌ديدند و مسافت بين آنها را به‌اندازۀ هم كرده بوديم، گفتيم: در اين شهرها شبها و روزها سير كنيد در حالى كه ايمن باشيد