امير المؤمنين چنين مسح نمى‌كرد و كتاب نيز از مسح بر پاپوش سبقت گرفته است». [1]

در موردى ديگر فردى هزار درهم براى كعبه وصيت كرد. وصىّ وى مال را به مكه آورد و بنى شيبه- متوليان كعبه- گفتند: آن مال را به ما بده تا برئ الذمه شوى. مردم به وصىّ گفتند از ابو جعفر مسأله را بپرس و امام در جواب سؤال وى فرمود:

«كعبه از اين مال بى‌نياز است، اين مال را به زوار كعبه كه مورد دستبرد قرار گرفته‌اند يا مالشان از بين رفته يا مركب و توشه شان گم شده يا توان مالى براى بازگشت ندارند، بده». [2]

امام علاوه بر بيان مسائل فقهى، فقهاى بزرگى نيز تربيت كردند و بر مسند فتوا نشاندند كه از آن جمله »ابان بن تغلب» فقيه نامور شيعى است. امام خطاب به ابان فرمود:

«اجْلِسْ فى مَسْجِدِ الْمَدينَةِ وَ افْتِ النَّاسَ فَأِنى احِبُّ انْ يُرى فى شيعَتى مِثْلُكَ» [3]

در مسجد پيامبر بنشين و فتوا بده كه دوست دارم در بين شيعيان امثال تو ديده شوند.

اصول فقه‌

بيان مسائل اصولى به عنوان مقدمه براى استنباط احكام از ديگر فعاليتهاى فكرى و فرهنگى امام است. مرحوم سيد حسن صدر مى‌گويد:

«اول كسى كه باب علم اصول را باز كرد و مسائل آن را شكافت، باقر العلوم ابو جعفر محمد بن على الباقر و بعد از او فرزندش ابو عبدالله جعفر بن محمد الصادق بود. اين دو بزرگوار بر

[1] - حياة الامام محمد الباقر، ج 1، ص 225

[2] - مناقب، ج 4، ص 199

[3] - حياة الامام محمد الباقر، ج 1، ص 10