غير بالغ از سوى خدا جايز باشد بايد مكلّف ساختن غيربالغ نيز از سوى او روا باشد؛ پس همانطور كه معقول نيست فرد غيربالغ بار تكليف را بر دوش كشد، دستور به پيروى از او هم نارواست. [1]

شرايط فرهنگى آغاز امامت‌

جهان اسلام در آغاز امامت حضرت جواد عليه السلام از جهت سياسى، اقتصادى و فرهنگى در اوج عظمت و قدرت قرار داشت و هر روز كه بر مسلمانان مى‌گذشت، سرزمينهاى تازه‌اى بر قلمرو آنان افزوده مى‌شد و سرمايه‌ها و ثروتهاى زيادى به مركز خلافتِ اسلامى سرازير مى‌گشت.

يكى از دستاوردهاى مهمّ و ارزشمند توسعه قلمرو اسلامى، آشنايى مسلمانان با علوم و فرهنگهاى ملل مختلف جهان بود.

فرصتى كه در اختيار برخى از پيشوايان همچون امام صادق و امام رضا عليهماالسلام در جهت تبيين و گسترش ابعاد گوناگون علوم از راه تعليم و تربيت و بحث و مناظره با رهبران كيشهاى مختلف قرار گرفت، همچنين علاقه و توجّهى كه بعضى از حاكمان عباسى مانند «مأمون» در زمينه مسائل علمى و فرهنگى از خود نشان دادند، دو عامل مهمّ ديگرى بود كه موجبات يك نهضت همه جانبه علمى و فرهنگى را در جامعه اسلامى فراهم ساخت.

[1] - ر. ك. فرق الشيعه، ص 97 و الفصول المختاره، ج 2، ص 256.
پاسخ گفتار آنان بسيار روشن است؛ زيرا استدلالشان - به تعبير اهل علم - اجتهاد در برابر نص است.
در جايى كه قرآن در مورد «يحيى» مى‌گويد: (و َآتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيّاً): ما به او در كودكى حكم (مقام نبوّت) داديم» (مريم / 12) و از زبان «عيسى» كه كمتر از سه سال داشت مى‌فرمايد:(اِنّى عَبْدُاللّهِ آتانِىَ الْكِتابَ وَ جَعَلَنى نَبِيّاً): من بندۀ خدايم، او به من كتاب داده و مرا پيامبر قرار داده است.» (مريم / 30)
و در جايى كه داوود، سليمان خردسال را جانشين خود ساخت. و نيز در آيه شريفۀ: (قُلْ هذِهِ سَبيلى ادْعُوا الَى اللّهِ عَلى بَصيرَةٍ انَا وَ مَنِ اتَّبَعَنى): بگو اين راه من است. من و كسى كه از من پيروى كرد (مردم را) با بصيرت و بينايى به سوى خدا دعوت مى‌كنم.» (يوسف / 108) در اين آيه حضرت على (ع) - كه طبق بعضى از روايات - در سنّ نه سالگى به پيامبر (ص) گرويد، پيرو آن حضرت معرفى شده است. و سرانجام در جايى كه رسول خدا (ص) امام حسن و امام حسين عليهماالسلام را در حالى كه خردسال بودند، براى مباهله برد، مسأله امامت امام جواد (ع) در كودكى هيچ اشكال و استبعادى ندارد.
تمامى اين موارد گواه اين است كه خداوند اولياء و بندگان خاص خود را به ويژگيها و امتيازاتى اختصاص داده است كه نمى‌شود حساب آن بزرگان را با حساب افراد عادى يكسان دانست.
از نظر عقل نيز هيچ محذورى ندارد كه خداوند تمامى صلاحيّتها و لياقتهاى يك فرد كامل و بالغ را به طفل خردسالى عنايت كند