اميرمؤمنان (ع) پس از شكست مذاكرات حكمين، براى حمله به شام تجهيز كرده بود. [1]

گمان مى‌رود بخشى از اين سپاه را همان عدّه مقرّر ساليانه از نظاميان رسمى كوفه تشكيل مى‌دادند.

پيش از آن، اطّلاعى از وضعيّت اين نيروها در دست نيست. تنها اين اندازه مشخّص است كه رقم لشكر پيشگام امام حسن (ع) تحت فرماندهى «عبيداللّه‌بن‌عبّاس» دوازده هزار نفر بوده است. [2]

به نظر مى‌رسد اينان، بازماندگان همان لشكر فراهم آورده اميرمؤمنان (ع) بودند كه دعوت امام حسن (ع) را پاسخ گفتند و بقيّه سرپيچى كردند.

از برخى منابع ديگر بر مى‌آيد كه علاوه بر دوازده هزار نفر مقدّمه لشكر، كوفه چهار هزار سرباز ديگر روانه جنگ كرده است. [3]

اگر بر اين تعداد، گروههاى متفرّقى را كه در ظرف اقامت سه روزه امام (ع) در «دَيْرِ عبدالرحمن» به وى پيوسته‌اند بيفزاييم، سپاه امام (ع) حدود بيست هزار نفر مى‌شود. [4]

روحيه ارتش عراق‌

ارتش ستون نيرومندى است كه بناى حكومت بر آن استوار است. نيروى نظامى، حريم دولت و ملّت را از تجاوز بيگانه حفظ كرده، امنيّت واستقلال را تضمين مى‌كند.

انجام اين رسالت در صورتى امكان پذير است كه به نظام حاكم و رهبرى آن، ايمان و اعتقاد راسخ داشته باشد وبا كمال جديّت و صداقت درانجام مسؤوليّتش بكوشد.

ولى اگر چنين نباشد، به طور مسلّم در هيچ يك از ميدانهاى نبرد داخلى و خارجى پيروز نمى‌شود.

[1] رک مناقب ابن شهر آشوب، ج 3، ص 194.

[2] شرح نهج البلاغه ابن ابِی الحدِید، ج 16، ص 40 ومقاتل الطالبيين ص40.

[3] الخرائج و الجرائح، ص 238 به نقل: صلح الحسن، ص 114.

[4] .ر.ک: صلح الحسن، ص 114 و 123. لازم به ِیادآورِی است که در مورد رقم سپاهِیان امام حسن (ع) نقلها و نظرِیات دِیگرِی نِیز در منابع تارِیخِی ذکر شده است. براِی آگاهِی از تفصِیل آن به منبع ِیاد شده رجوع کنِید.