حفظ حكومت عراق نيز حضرت را يارى نخواهند كرد.

موقعيّت امام (ع) در اردوگاه «مداين» به درجه‌اى از حساسيّت رسيد و وضع آنچنان آشفته بود كه هرگونه حركت و اقدامى از سوى آن حضرت- چه به قصد جنگ و پيشروى به سوى جبهه مقدّم «مَسْكِن» و چه به عزم صلح و بازگشت به كوفه- بامخالفتى حادّ و تند و سپس سرپيچى و تمرّد و در نهايت با يورش مسلّحانه از سوى نيروهاى عراق مواجه مى‌گشت.

نسبت كفر دادن به امام (ع)، حمله به خيمه آن حضرت و غارت آنچه در خيمه بود، يورش بر امام (ع) و مجروح ساختن او، پيوستن برخى از فرماندهان همراه تعدادى از نيروها به معاويه و ارتباط پنهانى بعضى از سران قبايل عراق با معاويه و تعهّدتحويل امام حسن به وى در صورت رسيدن سپاه شام به پشت دروازه‌هاى كوفه و ... همه گواه اين حقيقت تلخ است كه امام مجتبى قادر نبود با چنين نيروهايى حتّى حكومت عراق و حجاز را در اختيار داشته باشد؛ چه رسد به آنكه دست متجاوز حيله‌گر و قدرتمندى همچون معاويه را از كشور اسلامى كوتاه كند.

واين از نظر تاريخى مايه درس عبرتى است كه چگونه تشتّت، سستى و بى وفايى نيروهاى هوادار يك حكومت و حاكم حقّ، مى‌تواند حتّى عكس مقصود آنان را نتيجه دهد و حتّى حدّ اقَلّى را هم در اختيار آنان نگذارد.

امام حسن (ع) با شناختى كه از نيروهاى عراق داشت چنين پيش‌بينى مى‌كرد كه اگر بخواهد در برابر معاويه مقاومت كند، با بنى هاشم تنها خواهد ماند و معاويه با قدرت و حيله، او و همه بنى هاشم و در مرحله بعد، شيعيان را نابود خواهد كرد. از اين رو، براى حفظ نيروهاى اندك خود چاره را در كناره‌گيرى از اصل حكومت وپذيرش صلح ديد. [1]

[1] امروز نِیز چنِین است. اگر نِیروهاِی وفادار به جمهورِی اسلامِی و مقام معظم رهبرِی مرحله به مرحله از انقلاب و رهبرِی آن حماِیت نکنند و با عقب نشِینِی از بعضِی اهداف، براِی حفظ و نگهدارِی بقِیه اهداف فداکارِی و اِیثار و حماِیت از رهبرِی صورت نگِیرد چه بسا دشمن از اِین سستِی و بِی تفاوتِی استفاده کرده و با ِیک ِیورش سرِیع به بقِیه اهداف شِیطانِی خود برسد. اما اگر با نرسِیدن به بعضِی از اهداف از ساِیر هدفها و آرمانها حماِیت و حراست شود، امکان دستِیابِی به اهداف مورد نظر در آِینده نزدِیک وجود خواهد داشت.