از جمله اقدامات امام (ع)، به منظور آماده كردن زمينه قيام، نامه‌هايى است كه در پاسخ شيعيانى كه از ظلم معاويه به ستوه آمده، آمادگى خود را براى قيام بر ضدّ او اعلام مى‌كردند، نوشته وضمن تأييد اصل نظريه آنان، زمان قيام را به فرصتى مناسب و پس از مرگ معاويه موكول مى‌كند.

فعّاليّتهاى امام حسين (ع) در اين زمينه، «مروان» را كه از سوى «معاويه» والى مدينه بود به وحشت انداخت. از اين رو، در نامه‌اى به معاويه نوشت: «عدّه‌اى از رجال عراق و بزرگان حجاز به خانه «حسين بن‌على» رفت و آمد دارند. به گمان من، «حسين» قصد سرپيچى از فرمان، و شورش بر ضدّ شما را دارد. مستدعى است نظر خود را در اين‌باره اعلام نماييد.» [1]

دوران يزيد

پس از مرگ «معاويه»، فرزندش «يزيد» به سلطنت رسيد. وى در نخستين اقدامات خود تصميم گرفت دوباره از همه مسلمانان به ويژه از افرادى كه از پذيرش وليعهدى او سرباز زده بودند، بيعت بگيرد. از اين رو، بخشنامه‌اى به عمّال خود نوشت وضمن اعلام خبر مرگ معاويه، از آنان خواست براى او از مردم بيعت بگيرند. [2]

«يزيد» علاوه بر بخشنامه عمومى كه براى «وَليدِبنِ عُتْبَه» فرماندار مدينه فرستاد، نامه ديگرى ضميمه آن كرد. در آن نوشته بود: «بدون هيچ نرمش و گذشتى از «حسين بن على» و «عبداللّه بن عمر» و «عبداللّه بن زُبَير» [3] بيعت بگير و تا زمانى كه بيعت نكرده‌اند دست از آنان برندار.» [4]

«وليد» به محض دريافت نامه، «مروان» را فراخواند و با وى به مشورت پرداخت.

نتيجه اين شد كه پيش از انتشار خبرمرگ معاويه، در ميان مردم، افراد ياد شده در نامه را احضار كنند و از آنان بيعت بگيرند.

[1] - ر. ك. انساب الاشراف، بلاذرى، ج 3، ص 152

[2] - براى آگاهى از متن بخشنامۀ يزيد به مقتل خوارزمى، ج 1، ص 180 و الامامة والسياسة، ج 1، ص 174 رجوع كنيد

[3] - در پاره‌اى منابع نام «عبداللّه بن عبّاس»، «عبدالرّحمن بن ابى بكر» و «عبدالله بن جعفر» هم ذكر شده‌است. «ر. ك. الامامة و السياسة، ج 1، ص 175 و مقتل خوارزمى، ج 1، ص 180.»

[4] - كامل ابن اثير، ج 4، ص 14 و انساب الاشراف، ج 3، ص 155