خلاصه‌

دوران امامت حضرت رضا (ع) از نظر سياسى و فرهنگى از حساسيت ويژه‌اى برخوردار بود و اوضاع سياسى- فرهنگى در جهتى پيش مى‌رفت كه افكار را متوجه مكتب اهل‌بيت- كه در وجود آن حضرت خلاصه مى‌شد- مى‌كرد.

در بعد شرايط سياسى، هارون مى‌پنداشت با به شهادت رساندن موسى‌بن جعفر (ع) اوضاع سياسى بر وفق مراد او پيش خواهد رفت، ولى واقعيت خلاف پندار او را نشان داد. بلند شدن صداى اعتراض و مخالفت از نقاط مختلف كشور اسلامى از حجاز گرفته تا عراق، شام، خراسان و آذربايجان از اوضاع آشفته سياسى و افول حكومت ستمگرانه هارون خبر مى‌داد.

در بعد شرايط فرهنگى علاوه بر رويارويى جبهه امامت با عقايد و آراء گوناگون كلامى و فلسفى كه در پى سياست درهاى باز حكومت عباسيان، وارد جامعه اسلامى شده بود، و نيز ديگر گروهها و جناحهاى فكرى موجود در جامعه، پيشواى هشتم در آغاز امامت خود با جريان فكرى جديدى به نام واقفيّه روبه رو گشت. سران اين جريان كه بيشتر از ياران و وكلاى امام كاظم (ع) بودند و در مدت بازداشت آن گرامى اموال زيادى از بيت‌المال نزد آنان فراهم آمده بود، براى تصاحب اموال، منكر درگذشت آن حضرت شده و بر امامتش توقف كردند.

پيدايش اين خط انحرافى در درون جامعه اسلامى آثار سوئى در اعتقادات مسلمانان برجاى گذاشت و اختلاف مسلمانان در مسأله امامت را تشديد كرد.

پرسش‌

1- آغاز دوران امامت امام رضا (ع) از نظر سياسى چگونه بود؟

2- هارون در واپسين روزهاى حيات خود چه احساسى داشت؟

3- پيشواى هشتم در آغازامامت خود از نظرفرهنگى و اعتقادى با چه گروههايى روبه روگشت؟

4- سران واقفيه را نام برده انگيزه گرايش آنان به اين انديشه انحرافى را ذكر كنيد.

5- تفكر وقف چه پيامدهايى در جامعه برجاى گذاشت؟