7- تشويق انقلابيون به ادامه مبارزه عليه فساد و ستمگرى‌

امام رضا (ع) پس از عهده‌دارى پست ولايتعهدى نه تنها سرجنبانان تشيّع و عناصر انقلابى- از علويان و غير علويان- را به سكوت و سازش فرانخواند، بلكه با رفتار و گفتارش موجب دلگرمى آنان به مبارزه عليه ظلم و ستم مى‌شد.

يادآورى آن حضرت از عمويش زيد؛ بزرگ انقلابى خاندان علوى و تجليل از مبارزات حق طلبانه او و دفاع از وى در برابر مأمون، گواهى روشن بر اين موضع امام رضا (ع) است. در منابع تاريخى و حديثى آمده است:

زمانى كه زيد بن موسى بن جعفر- كه در بصره قيام كرده بود و خانه‌هاى بنى عباس را آتش مى‌زد- نزد مأمون برده شد، خليفه به احترام امام رضا (ع) او را مورد عفو قرار داد و خطاب به امام (ع) گفت: اگر برادرت زيد عليه ما خروج كرد و آن كارها را انجام داد، زيد بن على (بن حسين) نيز پيش از او دست به چنين كارهايى زده و كشته شد و اگر به خاطر شما نبود من نيز او را مى‌كشتم. امام (ع) (از مقايسه مأمون ميان دو زيد سخت ناراحت شد و) فرمود: زيد، برادر مرا با زيد بن على مقايسه نكن، چه آن كه او از دانشمندان آل محمّد بود كه براى خدا خشم گرفت و با دشمنان حق مبارزه كرد تا در اين راه كشته شد ....

زيد- سوگند به خدا از مصاديق اين آيه شريفه بود: «وَ جاهِدُوا فِى اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَبيكُمْ» [1] و در راه خدا جهاد كنيد و حقّ جهادش را ادا نماييد. او شما را برگزيد. [2]

در پرتو اين موضع امام (ع) و حمايت آن حضرت از انقلابيون، شورشگرانى كه بيشترين دورانهاى عمر خود را در كوههاى صعب العبور ونقاط دور دست و با سختى و دشوارى مى‌گذراندند به صحنه مبارزه روى آورده و حتى مورد احترام و تجليل كارگزاران حكومت در شهرهاى مختلف قرار گرفتند. هر پرخاشگر و تندزبانى چون دعبل كه هرگز به دستگاه خلافت عباسى روى خوش نشان نداده و به خاطر تندى و تيززبانى‌اش عليه ستمگران همواره مورد تعقيب آنان بوده و ساليان دراز دار خود را بر

[1] - حجّ (22)، آيۀ 78

[2] - عيون اخبار الرّضا (ع)، ج 1، ص 225-226