زبر و خشن بر تن مى‌كرد ولى هنگامى كه در برابر مردم ظاهر مى‌شد خود را براى آنان مى‌آراست (و از لباسهاى عادى كه مردم مى‌پوشيدند استفاده مى‌كرد). [1]

كنيزى به نام «عذر»- كه مدتى كنيز مأمون بود و در خانه او مى‌زيست، سپس مأمون او را به امام رضا (ع) بخشيد، پس از مدتى نيز امام (ع) او را به عبداللّه بن عباس هبه كرد- در مقام مقايسه زندگى اين سه شخصيّت مهم سياسى آن روز مى‌گويد:

ما در خانه مأمون در بهشتى از خوراكيها، آشاميدنيها، زيور آلات و عطريات و پولهاى فراوان مى‌زيستيم، تا آنكه مأمون مرا به امام رضا (ع) بخشيد.

زمانى كه به خانه آن حضرت رفتم تمامى آن امكانات و نعمتها را از دست دادم ... چندانكه پيوسته آرزو مى‌كردم از خانه آن حضرت بروم. تا آنكه امام رضا (ع) مرا به عبداللّه بن عباس بخشيد و زمانى كه به خانه او منتقل گشتم گويى دوباره وارد بهشت شده‌ام. [2]

يكى از اهداف شيطانى مأمون از طرح مسأله ولايتعهدى امام رضا (ع) اين بود كه آن حضرت را به دستگاه پر زرق و برق خلافت نزديك و درنهايت به دنيادوستى و جاه‌طلبى متّهم كند [3]، ولى مناعت طبع و مقام زهد پيشواى هشتم توطئه او را خنثى كرد. امام (ع) پس از پذيرش ولايتعهدى نيز با بى‌اعتنايى به تشكيلات سلطنتى مأمون، به زندگى ساده و بى‌آلايش دوران پيش از ولايتعهدى خود ادامه داد و در بيانى، آن دوران را عزيزترين و مطلوبترين دوران زندگى خود قلمداد كرد و فرمود:

اين امر، (ولايتعهدى) هرگز نعمتى برايم نيفزوده است. زمانى كه در مدينه بودم، دستخطم در شرق و غرب خوانده مى‌شد. در آن زمان بر استر سوار مى‌شدم و (با آرامى و آزادى) كوچه‌هاى مدينه را مى‌پيمودم و اين حالت از همه چيز برايم عزيزتر و مطلوبتر بود. [4]

خلاصه‌

[1] - عيون اخبار الرضا (ع)، ج 2، ص 192 و مناقب، ج 4، ص 360

[2] - عيون اخبار الرضا (ع)، ج 2، ص 193

[3] - امام (ع) در يكى از گفتگوهاى خود با مأمون به اين هدف وى اشاره كرده مى‌فرمايد: تو مى‌خواهى مردم بگويند على بن موسى‌الرضا از دنيا روى گردان نيست. اين دنياست كه بر او اقبال نكرده است. مگر نمى‌بينيد چگونه به طمع خلافت، ولايتعهدى را پذيرفته است (ر. ك: مناقب، ج 4، ص 363)

[4] - عيون اخبار الرضا (ع)، ج 2، ص 152