درس چهارم: برخوردهاى اعتقادى و منطقى‌

در درس پيش به پاره‌اى از ابعاد اخلاق اجتماعى حضرت رضا (ع) در برخورد با اصحاب و ياران خود و پيروان مكتب اهل بيت (ع) اشاره كرديم. در اين درس به ابعاد ديگرى از اخلاق اجتماعى آن گرامى در برخورد با مخالفان فكرى و سياسى خاندان پيامبر (ص) مى‌پردازيم.

1- موضعگيرى در برابر بستگان فاسد

اساس و محور اصلى رفتارهاى فردى و اجتماعى امامان (ع) را خدا و خشنودى او تشكيل مى‌داد. از اين رو، تمام ارتباطها و برخوردهاى ايشان بر اين مبناى استوار، تنظيم و پى‌ريزى مى‌شد.

آن بزرگواران در برخوردها و معاشرتهايشان تا آنجا كه مربوط به شخص خودشان بود بزرگترين گذشتها، عالى‌ترين ايثارها و پرشورترين محبّتها را نسبت به ديگران داشتند، امّا در جايى كه صحبت خدا و پاى مكتب در ميان بود، كوچكترين اغماض و كمترين سازش و انعطافى از خود نشان نمى‌دادند؛ هر چند فرد مخالف و فاسد از بستگان آنان بود.

امام رضا (ع) وقتى در يكى از بستگان خود، خلاف و انحرافى در مسائل اعتقادى يا سياسى مى‌ديد، تذكر مى‌داد، انتقاد مى‌كرد و موضع مى‌گرفت. از اين رو، بستگان آن حضرت هرگز نمى‌توانستند از خويشاوندى با او سوء استفاده كنند؛ زيرا آن حضرت اين اجازه و مجال را به آنان نمى‌داد؛ حتى بعضى را طرد مى‌كرد و افشا مى‌نمود تا امر بر