خلاصه‌

بعضى از ابعاد اخلاق اجتماعى امام رضا (ع) در برخورد با مخالفان فكرى و سياسى خاندان پيامبر (ص) عبارت است از:

1- موضعگيرى در برابر بستگان فاسد: امام (ع) خلاف و انحراف بستگان خود در مسائل اعتقادى و سياسى را به آنان تذكر مى‌داد و در صورت بى‌توجهى، آنان را طرد مى‌كرد تا كارهاى خلاف ايشان به حساب امام (ع) گذاشته نشود. به عنوان نمونه مى‌توان تذكرات، انتقادات و موضعگيريهاى آن حضرت را در برابر برادرش زيد و برادر زاده‌اش محمد بن جعفر نام برد كه در درس به مواردى از اين برخوردها اشاره شده است.

2- بى‌اعتنايى نسبت به مستكبران: امام رضا (ع) به همان مقدارى كه نسبت به مستضعفان و زيردستان مهربان و متواضع بود، در رويارويى با مستكبران و طاغوتهاى زمان خود، بى‌اعتنايى مى‌كرد كه برخورد تحقيرآميز آن حضرت با فضل‌بن سهل، وزير مأمون، شاهد گوياى اين سيره امام (ع) است.

3- برخورد منطقى: حضرت رضا (ع) از طريق برخوردهاى منطقى و اخلاقى كه با افراد مختلف و پيروان مذاهب گوناگون داشت، بسيارى از آنها را هدايت و حتّى عناصر لجوجى مثل خوارج را در برابر حق، خاضع و رام كرد.

پرسش‌

1- امام رضا (ع) با بستگان فاسد و منحرف خود چه برخوردى داشت؟

2- زيد بن موسى و محمّد بن جعفر چه فساد و انحرافى داشتند؟

3- برخوردها و موضعگيريهاى امام رضا (ع) در برابر زيد بن موسى را به اختصار بيان‌كنيد.

4- برخورد امام رضا (ع) با مستكبران چگونه بود؟ يك نمونه را ذكر كنيد.

5- برخوردهاى منطقى و اخلاقى پيشواى هشتم (ع) چه نقشى در هدايت افراد مخالف خطّ امامت داشت؟