داناترين مردم به هر زبان و لغتى بود.

روزى به آن حضرت گفتم: اى فرزند رسول خدا! من از معرفت و آگاهى تو نسبت به اين لغات، با همه اختلافشان در شگفتم؟

حضرت فرمود: اى اباصلت! من حجّت خدا بر مردمانم. خدا حجتى بر مردم قرار نمى‌دهد كه زبانهاى آنان را نداند؛ آيا اين سخن اميرمؤمنان (ع) به گوش تو نرسيده كه: به ما «فصل الخطاب» عطا شده است. آيا «فصل الخطاب» جز شناخت لغات و زبانهاست؟ [1]

مردى به امام رضا (ع) گفت: محمد بن فضل به ما خبر داده است كه تو همه آنچه را خدا فروفرستاده مى‌شناسى و به هر زبان و لغتى دانا هستى. فرمود: محمد بن فضل راست گفته است.

مرد گفت: من پيش از هر چيز تو را آزمايش مى‌كنم. اينك اين شخص، رومى است، اين ديگرى هندى و اين فارسى و آن ديگرى ترك زبان.

مرد مى‌گويد: حضرت رضا (ع) با همه آنان به زبان خودشان سخن گفت. [2]

از روايات استفاده مى‌شود كه غلامان و خدمتكاران امام رضا (ع) را مليّتهاى مختلف تشكيل مى‌داد و حضرت با همه آنها با زبان خود آنان سخن مى‌گفت.

2- علم به «منطق الطّير»

علم امام رضا (ع) به زبانهاى گوناگونِ انسانها محدود نمى‌شد بلكه آن حضرت همچون حضرت سليمان به زبان حيوانات نيز علم داشت؛ زيرا مقام آن گرامى نزد خدا بالاتر و برتر از مقام انبياى پيشين از جمله داوود و سليمان پيامبر است كه دانش «منطق الطير» به آنان داده شده بود. [3] به دو نمونه ذيل توجه فرماييد.

سليمان (از فرزندان جعفر بن ابى طالب) مى‌گويد: در محوّطه‌اى نزد حضرت رضا (ع) بودم كه گنجشكى آمد و پيش آن حضرت خود را به زمين افكند و شروع به‌

[1] - عيون اخبار الرضا (ع)، ج 2، ص 251 و اثبات الهداة، ج 3، ص 279

[2] - اثبات الهداة، ج 3، ص 300

[3] - قرآن در سوره نمل (27)، آيۀ 16 بر اين حقيقت تصريح كرده است