بحران اخلاقى‌

الف- رواج فساد و فحشاء

با روى كار آمدن خلفاى فاسد اموى به طور طبيعى رعيت نيز از حاكمان الگو گرفتند و فساد و فحشا در ميان مردم رواج يافت. يزيد در كاخ به مِى‌گسارى، سگ بازى، برپايى مجالس آوازه خوانى و طرب اقدام مى‌كرد و اين سنّت زشت به وسيله ديگر خلفاى اموى ادامه يافت. او براى سپاه مسلم بن عُقبه، جان و مال و ناموس مردم مدينه را مباح كرد و وقتى آنها پيروز شدند، فسادهايى را در مركز اصلى اسلام و در كنار قبر پيامبر (ص) مرتكب شدند از قتل و غارت و تجاوز به ناموس مسلمانان كه تاريخ از بيان آن شرمگين است.

حسن ابراهيم حسن مى‌نويسد:

«از بنى‌اميه اوّل كسى كه خواجه نگهداشت، يزيد بن معاويه بود. نگهدارى خواجه‌ها نخستين مظهر فساد بود كه در دربار اموى پيدا شد.» «1»

حتى مكه و مدينه كه زادگاه اسلام و محل زندگى فرزندان مهاجر و انصار بود، مركز فساد و فحشاء شد. يكى از نويسندگان عرب در مورد فساد رايج در اين دو شهر مهم اسلامى مى‌نويسد:

«پندارى دو شهر بزرگ مكه و مدينه را براى خُنياگران پرداخته بودند تا آنجا كه بعض فقيهان و زاهدان نيز به سر وقت آنان مى‌رفتند.» «2»

ابوالفرج اصفهانى در مورد رواج غنا و آوازه خوانى كنيزكان در اين شهر مى‌نويسد:

«در مدينه نه عالمان آوازه خوانى را زشت مى‌شمرند و نه عابدان با آن مخالفند به طورى كه فرياد