ازارقه را به عهده گرفت. مدتى بعد بين خوارج وازارقه اختلاف افتاد، گروهى از قطرى جدا شدند و با ابن عبدربّه كبير و بعد از او با ابن عدربّه صغير بيعت كردند. اين اختلاف شوكت و قدرت ازارقه را شكست و مروانيان توانستند دسته‌هاى مختلف آنان را شكست بدهند و بدين ترتيب بزرگترين شورش خوارج به افول گراييد.

بررسى شورش ازارقه‌

خوارج از زمانى كه با امام على درگير شدند تا مدتها بعد در دوران بنى اميه و بنى عباس با حكومت درگير بودند ولى فاصله بين دهه شصت تا آخر دهه هفتاد به خاطر ضعف حكومت اموى اوج فعاليت آنان بود. گرچه آنها ابتدا يك گروه شورشى بودند ولى بعد به صورت يك انشعاب مذهبى رخ نمودند و اصول و فروعى براى خود مشخص ساختند.

خوارج نيز مانند ديگر فرقه‌ها دچار انشعاب شدند و ازارقه يكى از فرقه‌هاى خوارج بود كه مدتى طولانى نيروى حكومت را به خود مشغول كردند. مركز اصلى فعاليت آنان ابتدا در اطراف بصره و كوفه بود چون زبيريان زياد با آنان مخالفت نمى‌كردند ولى بعد به وسيله مهلّب به عقب رانده شده و در فارس، كرمان، خوزستان و سيستان مستقر شدند.

گرچه مردم عراق به فرماندهى مهلب در زمان حكومت آل زبير و بعد در زمان مروانيان و با پشتيبانى حجّاج، نبردهاى فراوانى با ازارقه كردند و گروه بسيارى از آنان را كشتند ولى به ظاهر علت اصلى شكست آنان اختلاف جبهه داخلى بود. اختلافى كه بين قَطرى و ابن عبدربّه پيش آمد و جبهه متحد آنان را شكست. مهلب نيز از اين اختلاف بسيار استفاده كرد و بدان دامن زد. او مردى نصرانى را پيش قطرى فرستاد. مرد نصرانى طبق نقشه مهلب به قطرى سجده كرد و گروهى او را كافر شمردند و كشتند و اين باعث شدت گرفتن اختلاف آنان شد. «1»

خوارج ازارقه به اعتقادات خود بسيار پايبند بودند و غير خود را مشرك دانسته و