دين بوده است.

پايگاه اين قيام نيز در بين موالى بود كه از سياست ظلم و ستم اموى خسته جان شده بودند و هر پرچمى عليه اين قيام و براى احياى مساوات اسلامى مى‌يافتند، اطراف آن جمع مى‌شدند. سياست جزيه گرفتن حجاج از موالىِ مسلمان نيز بر تنفر آنان از حجاج مى‌افزود و آنان را به پيوستن با مخالفان حجاج دعوت مى‌كرد.

شورش ابن زبير

وقتى بعد از مرگ معاويه، يزيد ابن زبير را به بيعت با خود فرا خواند، او شبانه از مدينه به سوى مكه گريخت و به مكه پناه برد و خود را «پناهنده حرم» ناميد. بعد از شهادت امام حسين (ع)، ابن زبير از شرايط استفاده كرده و خود را مطرح كرد. مردم مكه و حجاز با او بيعت كردند. يزيد مسلم بن عُقبه را مأمور كرد كه بعد از سركوب اهل مدينه به سر وقت ابن زبير برود و مسلم در بين را ه مكه مرد و حُصين بن نُمير را جانشين خود كرد. حُصين مكه را محاصره كرد و كعبه را با منجنيق به آتش كشيد ولى موفق نشد. ابن زبير را شكست دهد و با مرگ يزيد، مأموريت خود را نيمه تمام رها كرد و رفت. «1»

بعد از مرگ يزيد ابن زبير به عنوان خليفه در حجاز و سپس عراق از مردم بيعت گرفت.

ابن زبير در سال 70 برادرش مُصعب را به عنوان والى به كوفه فرستاد و او با مختار در گير شد و مختار را كشت. حكومت او تا سال 73 ادامه داشت و با كشته شدن او به دست حجاج سپرى شد. «2»