مفهوم آن لحاظ گرديد. انتظار شيعه از امام، علاوه بر اداره امور اجتماعى، راهنمايى و ارشاد فكرى، آموزش دينى و تصفيه و تزكيه اخلاقى امّت نيز بود. و اگر كسى از عهده انجام اين وظايف بر نمى‌آمد او را به عنوان «امام بحق» نمى‌شناخت؛ هر چند از نظر اداره سياسى و قدرت نمايى نظامى و سلحشورى و كشور گشايى فردى توانمند بود.

آميختگى سه بعد: رهبرى سياسى، آموزش دينى و تهذيب روحى در مفهوم امامت ناشى از آن است كه اسلام در اصل، اين سه جنبه را از يكديگر تفكيك نكرده و هر سه بعد را به عنوان برنامه‌اى جامع بر انسانها عرضه داشته است. از اين رو، پيشوايى امّت نيز مى‌بايد به معناى پيشوايى در هر سه بعد باشد.

نتيجه آنكه: بر خلاف نظر سطحى نگر كسانى كه امامت را چيزى در قبال «خلافت» و «حكومت» پنداشته و آن را صرفاً يك منصب معنوى و روحى و فكرى شمرده‌اند، امام در فرهنگ تشيّع «رهبر امت» است؛ هم در امور دنيايى و نظم و نسق زندگى مردم و اداره سياسى اجتماعى جامعه و هم در تعليم و ارشاد معنوى و روحى و گره‌گشايى از مشكلات فكرى و تبيين ايدئولوژى اسلام.

روايات زيادى مؤيّد اين نگرش بر مفهوم امامت است كه به ذكر دو نمونه بسنده مى‌كنيم.

حضرت على بن موسى الرّضا (ع) در مقام بيان شناخت امامت و توصيف و تبيين ويژگيها و صفات امام، سخن مفصّلى دارد. از آن جمله درباره امامت مى‌فرمايد:

«انَّ الْامامَةَ هِىَ مَنْزِلَةُ الْانْبِياءِ وَ ارْثُ الْاوْصِياءِ. انَّ الْامامَةَ خَلافَةُ اللَّهِ وَ خَلافَةُ الرَّسُولِ وَ مَقامُ اميرِ الْمُؤْمِنينَ وَ ميراثُ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ عَلَيْهِمَاالسَّلامُ.

انَّ الْامامَةَ زِمامُ الدينِ وَ نِظامُ الْمُسْلِمينَ وَ صَلاحُ الدُّنْيا وَ عِزُّ الْمُؤْمِنينَ. انَّ الْامامَةَ اسُّ الْاسْلامِ النَّامى وَ فَرْعُهُ السَّامى» [1]

منصب امامت، منزلت انبياء و ميراث اوصيا است. امامت، خلافت خداوندگار و جانشينى پيامبر (ص) و جايگاه اميرمؤمنان (ع) و ميراث امام حسن و امام حسين عليهماالسلام است. امامت، رشته دين، سامان مسلمانان، آباد كننده جهان، سربلندى‌

[1] - اصول كافى، ج 1، ص 200.