3- در برابر افراد: بخش اعظم فعاليتهاى امام صادق (ع) در ارتباط با مسأله امامت را تلاشها و برخوردهاى خصوصى آن حضرت با افراد تشكيل مى‌داد. افرادى كه در اين ارتباط طرف صحبت امام (ع) قرار داشتند دو گونه بودند: يا واسطه ابلاغ پيام امامت بودند و يا خود در زمينه امامت مسأله دار بودند و امام (ع) آنان را به حق رهنمون مى‌ساخت.

در ارتباط با بخش نخست، روايات زيادى در كتابهاى حديث نقل شده كه به يك نمونه آن بسنده مى‌كنيم. [1]

ابوالصّباح كنانى مى‌گويد: امام صادق (ع) فرمود:

«نَحْنُ قَوْمٌ فَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ طاعَتَنا، لَنَا الْانْفالُ وَ لَنا صَفْوُ الْمالِ وَ نَحْنُ الرَّاسِخوُنَ فِى الْعِلْمِ ...» [2]

ما قومى هستيم كه خداوند بزرگ اطاعت ما را بر همگان واجب كرده است. «انفال» و «صفوالمال» از آن ماست و ما، راسخان در علم هستيم.

«انفال» و «صفوالمال» در زمان رسول خدا (ص) از آنِ آن حضرت بود و ديگران در آن سهمى نداشتند و پس از درگذشت آن رسول گرامى در اختيار جانشينان او قرار مى‌گيرد.

امام (ع) با اين بيان اين نتيجه را مى‌خواهد بگيرد كه امروز، من جانشين پيامبر (ص) و حاكم جامعه اسلامى هستم و بايد اين اموال به من سپرده و با نظر من مصرف شود. [3]

در ارتباط با بخش دوّم نيز موارد زيادى در منابع تاريخى و حديثى نقل شده است كه در ذيل به دو نمونه آن اشاره مى‌كنيم.

[1] - براى آگاهى بيشتر به اصول كافى، ج 1، ص 186-189 رجوع كنيد

[2] - اصول كافى، ج 1، ص 186. انفال غنائمى است كه بدون نبرد و درگيرى از دشمن به دست مى‌آيد ونيز شامل سرزمينى كه اهلش آن را ترك كرده‌اند و ميراث كسى كه وارث نداشته باشد و سرزمين و اموالى كه پادشاهان به افراد بخشيده‌اند و در جنگ به دست مسلمانان افتاده است و درّه‌ها و سرزمينهاى موات، مى‌شود. و «صفوالمال» اموال گزيده‌اى است كه پادشاهان و طاغوتيان به خود اختصاص مى‌دادند و ديگران در آن سهمى نداشتند (ر. ك: مرآة العقول، ج 2، ص 326)

[3] - برگرفته شده از پيشواى صادق (ع)، ص 77