خستگى ناپذيرى در روايات گزارشگر زندگى امامان داشته‌اند، آمده است. آنان كسانى از ياران ائمّه را با عنوان «صاحب سرّ» يا «باب» يا «وكيل» معرفى كرده‌اند.

ابن شهر آشوب، محدّث و رجالى برجسته شيعه در شرح حال چند نفر از پيشوايان، كسى را به عنوان «باب» آن امام معرفى مى‌كند. مثلًا در شرح حال امام سجّاد (ع) مى‌نويسد: «وَ كانَ بابُهُ يَحْيَى بْنُ امِّ الطَّويلِ الْمُطْعِمى» و در حالات امام باقر (ع): «وَ بابُهُ جابِرُ بْنُ يَزيدُ الجُعْفى» و در بخش زندگى امام صادق (ع): «وَ بابُهُ مُحَمَّدُ بْنُ سِنان» [1]

در برخى منابع رجالى امام صادق (ع) از زراره، بُرَيْد، محمد بن مسلم و ابوبصير به «مُسْتَودَعُ سِرى» (امانتدار راز من) تعبير كرده [2] و در بعضى منابع حديثى درباره (معلى بن خنيس» از قول امام صادق (ع) تعبير به «قَيِّم» و اختيار دار اموال و خانواده او شده كه تعبير ديگر «وكيل» است.

اين سه تعبير: «در»، «كارگزار» و «راز دار» نمايشگر يك دستگاه پنهان در زندگى امامان است كه در ماوراى زندگى ظاهرى آنان و يا در دل همين فعّاليّتها وجود داشته است. اندك تأمّل در مفهوم اين واژه‌ها اين حقيقت را اثبات مى‌كند.

«راز دار» يا «امانتدار راز»: تا «رازى» وجود نداشته باشد «راز دار» ى هم معنا پيدا نمى‌كند، اين راز در زندگى امامان شيعه چيست كه همه ياران و معتقدان به امام را شايستگى يا قدرت تحمل آن نيست و تنها كسانى معدود و انگشت شمار، لياقت و صلاحيّت تحمل آن را پيدا كرده و به شرف «راز دارى» نائل آمده‌اند.

اين راز بسيار مهمّ كه در صورت بر ملا شدنش، جمع شيعه و خود امام را خطرى بزرگ تهديد مى‌كند، آيا مربوط به معارف شيعى است؟ و يا تفسيرى است كه شيعه از اسلام مى‌كند و نگرش خاصّى كه از فقه و احكام شرع ارائه مى‌دهد؟

در اينكه اين معارف در دوران اختناق اموى و عباسى ضرورت داشت با تدبير و كاردانى اظهار و عرضه شود تا نااهلان را بدان راهى نباشد، حرفى نيست؛ ولى با اين‌

[1] - ر. ك: مناقب، ج 4، ص 176، 211 و 218

[2] - ر. ك: رجال كشى، ج 1، ص 348-349