بدين ترتيب، نهالى كه به دست امام سجاد (ع) كاشته شده بود در دوره نزديك به بيست سال امامت امام باقر (ع) به برگ و بار نشست، هر چند هنوز عامّه مردم بر اثر تباهسازيها و ويرانگريهاى سردمداران اموى از خطّ امامت فاصله زيادى داشتند.

* آزادى نشر انديشه‌هاى گوناگون:

پيدايش و گسترش انديشه‌هاى مختلف فكرى بويژه تفكر مادى و شبه الحادى كه به طور دائم سعى در ايجاد شبهه و ابهام در معارف و عقايد اسلامى داشتند و تلاشهاى خود را در جهت متزلزل كردن عقايد مسلمانان و خدشه دار نمودن چهره اسلام متمركز ساخته بودند، امام صادق (ع) را به جهادى فرهنگى وادار كرد.

از سوى ديگر، دستگاه خلافت با بكار گرفتن و اجير كردن عالمان بى دين، خود را متولى اسلام و احكام اسلامى دانسته اسلام را به اقتضاى سياستهاى ملكدارى خود به مردم عرضه مى‌كرد.

همه اين عوامل، زمينه يك نهضت علمى و فرهنگى گسترده را از سوى امام صادق (ع) به منظور حفظ و حراست از مبانى عقيدتى اسلام و مبارزه با افكار و مكاتب انحرافى، فراهم ساخت.

* اختلافات و كشمكشهاى دولتمرادان بر سر قدرت:

موج ناآرامى و قيامها و شورشهاى مردمى عليه سياستهاى دستگاه خلافت و منازعات و كشمكشهاى دولتمردان به منظور تصاحب قدرت از مسائلى بود كه آنان را به خود مشغول ساخته زمينه ساز جهاد علمى و فرهنگى پيشواى ششم گشت. [1]

2- شخصيّت علمى رئيس دانشگاه جعفرى‌

بارزترين مشخصّه دانشگاه بزرگ جعفرى نسبت به ديگر دانشگاهها وجود مبارك پيشواى ششم و شخصيّت علمى بى نظير آن حضرت در سمت رئيس و استاد دانشگاه‌

[1] - در ارتباط با دو عامل اخير، پيش از اين - در بخش تجزيه و تحليل شرايط سياسى و فرهنگى دوران امامت امام صادق (ع) - با تفصيل بيشتر سخن گفتيم؛ از اين رو در اينجا به اشاره‌اى كوتاه بسنده كرديم