بعد اعتقادى، معنوى و تربيتى نيز به حدّى از رشد و كمال رسيده بودند كه امام (ع) آنان را امين بر حلال و حرام خدا و وجودشان را مايه آبرو و زينت دين و بر پادارنده عدل و داد و راستى مى‌دانست.

اين گروه نه تنها خود در پرتو استضائه از وجود پيشواى ششم و دانش خدادادى آن حضرت حداكثر استفاده را كرده و به قلّه كمال و مقام عبوديت حق ره يافتند؛ بلكه با زبان و قلم، حريم امامت را پاس داشتند. مناظرات و بحثهاى علمى و اعتقادى فراوانى كه اينان با گروههاى مختلف فكرى داشته و نيز نوشته‌ها و تأليفات ارزشمندى كه در موضوعات گوناگون فقهى، تفسيرى، كلامى، اخلاقى و ... از خود بر جاى گذاشتند، از جمله خدمات ارزشمندى است كه در راستاى دفاع از حريم امامت و پاسدارى از مكتب تشيع از اين گروه بر جاى مانده است.

تنها در فقه حدود چهارصد كتاب و رساله از چهارصد نفر از اين گروه زبده از دانشجويان مكتب جعفرى نگاشته شد كه در تعبيرات فقها به «اصول اربعمأة» يعنى «اصول چهارصد گانه» معروف است كه بعدها مجموع اين اصول در كتابهاى ارزشمند: «كافى»، «استبصار»، «تهذيب» و «من لايحضره الفقيه» گرد آمد و محتواى اين كتابها را تشكيل داد.

ما به منظور قدرشناسى و ارج نهادن به خدمات و مجاهدات اين پيكارگران صحنه علمى و فرهنگى مكتب جعفرى و پاسداران ايثارگر حريم امامت- در حد گنجايش درس- چهره‌هاى سرشناسى از آنان را در اين درس معرفى مى‌كنيم. [1]

هشام بن حكم‌

هشام بن حكمِ كوفى كندى از ياران برجسته امام صادق (ع) بود كه در رشته‌هاى كلام، عرفان، فقه و حديث به مرتبه‌اى والا رسيد؛ ولى گرايش تخصّصى‌اش «كلام» و مسائل اعتقادى بود. وى در اين رشته بسيار قوى و چيره‌دست بود، بگونه‌اى كه كسى را ياراى برابرى با او نبود.

[1] - در بخش تاريخ زندگى امام باقر (ع) برخى از ياران امام صادق (ع) را كه از امام باقر (ع) نيز روايت كرده بودند ذكر كرديم؛ از اين رو، در اينجا از ذكر مجدد آنان صرف نظر مى‌كنيم