حقيقت زهد عبارت است از روى گرداندن و اعراض از دنيا با تمام وجود و نداشتن دلبستگى به آن و مظاهر و مناصبش؛ و به تعبير بعضى از روايات، حدّ و مرز زهد همان است كه قرآن بيان كرده است.

(لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى مافاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحوُا بِما آتيكُمْ) [1]

براى آنچه از دست داده‌ايد تأسف نخوريد و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشيد.

مسأله شناخت ماهيّت دنيا و مناصب و مظاهر آن و نيز ماهيت آخرت و نعمتهاى ارزنده و جاويد آن در مقايسه با دنيا، نقشى مؤثر و اساسى در گرايش و دلبستگى انسان به دنيا و يا اعراض و دلبستگى پيدانكردن به آن كه همان مفهوم زهد است، دارد. و از آنجا كه امامان، از جمله امام صادق (ع) بالاترين و عميقترين شناخت را از ماهيّت دنيا و آخرت و نعمتها و لذّتهاى مادى و معنوى دنيوى و اخروى دارند، بالاترين مرتبه زهد را نيز دارا مى باشند؛ از اين رو، تنها در حدّ ضرورت و كمك گرفتن از آن براى دستيابى به مقام قرب و رضوان الهى از دنيا بهره مى‌جستند.

براى شناخت مقام زهد پيشواى ششم (ع) علاوه بر اين اصل اساسى و كلّى كه در مورد همه امامان صادق است، دو راه ديگر نيز وجود دارد: نخست، سيره عملى آن حضرت و ديگرى سخنان ارزشمندى كه در اين ارتباط بيان داشته است، چه آنكه از ديدگاه ما سخنان آن بزرگواران در موضوعى بيانگر چگونگى رفتار و جهت‌گيرى عملى آنان در آن موضع است؛ همچنانكه عمل آنان تفسير عينى سخنان ايشان است.

در سيره امام صادق (ع) آمده است كه آن حضرت در زير لباسهايش پيراهنى زبر و خشن مى‌پوشيد و روى آن يك جبّه پشمين و بر روى آن، پيراهنى زبر بر تن مى‌كرد. و وقتى علت اين كار را از او پرسيدند، حضرتش تأسى به سيره نياكان خود را مطرح كرد و

[1] - حديد، آيۀ 23.